Emdr nedir ?

Göz hareketleriyle duyarsızlaştırma ve tekrar sürece (EMDR) terapisi bir ruh sıhhati tedavi tekniğidir. Bu metot, travmatik anıları işlerken gözlerinizi muhakkak bir biçimde hareket ettirmeyi içerir. EMDR’nin emeli, travma yahut öteki sorunlu ömür tecrübelerinden iyileşmenize yardımcı olmaktır. Başka terapi formülleriyle karşılaştırıldığında EMDR nispeten yenidir. EMDR’yi araştıran birinci klinik çalışma 1989 yılında yapılmıştır. EMDR’nin geliştirilmesinden bu yana yapılan düzinelerce klinik çalışma, bu tekniğin tesirli olduğunu ve bir bireye öteki birçok formülden daha süratli yardımcı olabileceğini göstermektedir.

​

Kimlerin EMDR terapisi alması gerekir?

EMDR, çok çeşitli ruh sıhhati problemlerine sahip bireylere yardımcı olabilir. Ergenler, gençler ve her yaştan yetişkinler bu tedaviden faydalanabilir. Birtakım sıhhat hizmeti sağlayıcıları çocuklar için EMDR konusunda da uzmanlaşmıştır.

​

Bu tedavi neden kullanılır?

EMDR terapisi, düşünce verici bir bahis hakkında detaylı olarak konuşmayı gerektirmez. EMDR bunun yerine ıstırap verici bir tecrübeden (travma) kaynaklanan his, fikir yahut davranışları değiştirmeye odaklanır. Bu, beyninizin doğal güzelleşme sürecine devam etmesini sağlar. Birçok kişi “zihin” ve “beyin” sözlerini birebir manaya gelecek biçimde kullansa da, aslında farklıdırlar. Beyniniz bedeninizin bir organıdır. Zihniniz ise sizi siz yapan kanılar, anılar, inançlar ve tecrübeler bütünüdür.

Zihninizin çalışma formu beyninizin yapısına bağlıdır. Bu yapı, birçok farklı alanda irtibat halinde olan beyin hücrelerinden oluşan ağları içerir. Bu durum bilhassa anılarınız ve duyularınızla ilgili kısımlar için geçerlidir. Bu ağ, bu alanların birlikte çalışmasını daha süratli ve kolay hale getirir. Bu nedenle duyularınız -görüntüler, sesler, kokular, tatlar ve hisler- güçlü anıları geri getirebilir.

​

Uyarlanabilir Bilgi İşleme

EMDR, beyninizin anıları nasıl depoladığına dair bir teori olan Adaptif Bilgi Sürece (AIP) modeline dayanır. EMDR’yi de geliştiren Francine Shapiro, PhD tarafından geliştirilen bu teori, beyninizin olağan ve travmatik anıları farklı biçimde depoladığını kabul eder.

Normal olaylar sırasında beyniniz anıları sıkıntısız bir halde depolar. Ayrıyeten hatırladığınız başka şeylerle temas kurmaları için onları birbirine bağlar. Rahatsız edici yahut üzücü olaylar sırasında, bu ağ hakikat halde gerçekleşmez. Beyin “çevrimdışı” olabilir ve yaşadıklarınız (hissettikleriniz, duyduklarınız, gördükleriniz) ile beyninizin lisan aracılığıyla hafızada depoladıkları ortasında bir kopukluk olur.

Çoğu vakit, beyniniz travma anılarını sağlıklı güzelleşmeye müsaade vermeyecek biçimde depolar. Travma, beyninizin güzelleşmesine müsaade verilmemiş bir yara üzeredir. Güzelleşme bahtı olmadığı için, beyniniz tehlikenin sona erdiği iletisini almamıştır.

Yeni tecrübeler daha evvelki travma tecrübeleriyle ilişki kurabilir ve olumsuz bir tecrübesi tekrar tekrar pekiştirebilir. Bu da duyularınız ve anılarınız ortasındaki kontakları bozar. Tıpkı vakitte zihninize de ziyan verir. Ve tıpkı bedeninizin bir yaralanmadan kaynaklanan acıya karşı hassas olması üzere, zihniniz de travmayla ilgili bir olay sırasında gördüğünüz, duyduğunuz, kokladığınız yahut hissettiğiniz şeylere karşı daha yüksek bir hassasiyete sahiptir.

Bu yalnızca hatırlayabildiğiniz olaylarda değil, birebir vakitte bastırılmış anılarda da olur. Tıpkı elinizi yaktığı için sıcak bir sobaya dokunmamayı öğrenmeniz üzere, zihniniz de acı verici yahut üzücü oldukları için onlara erişmekten kaçınmak için anıları bastırmaya çalışır. Bununla birlikte, bastırma kusursuz değildir, yani “yaralanma” yeniden de olumsuz semptomlara, hislere ve davranışlara neden olabilir.

​

Tetikleyiciler

Bir travma olayıyla kontağı yahut benzerliği olan imgeler, sesler ve kokular, yanlış depolanmış bu anıları “tetikleyecektir”. Öteki anılardan farklı olarak, bunlar ezici dehşet, kaygı, öfke yahut panik hislerine neden olabilir.

Bunun bir örneği, travma sonrası gerilim bozukluğu yahut TSSB, flashback’tir; burada yanlış depolama ve ağ oluşturma, zihninizin bu anılara denetimsiz, çarpıtılmış ve çok güçlü bir formda erişmesine neden olur. Bu nedenle flashback geçmişi olan şahıslar, rahatsız edici bir olayı yine yaşıyormuş üzere hissettiklerini anlatırlar. Geçmiş şimdiki vakte dönüşür.

​

Yeniden sürece ve onarım

EMDR’ye girdiğinizde, bir travma olayının anılarına çok özel yollarla erişirsiniz. Göz hareketleri ve rehberli talimatlarla birlikte, bu anılara erişmek, olumsuz olaydan hatırladıklarınızı yine işlemenize yardımcı olur.

Bu yine sürece, o anıdan kaynaklanan zihinsel hasarı “onarmaya” yardımcı olur. Başınıza gelenleri hatırlamak artık yine yaşamak üzere gelmeyecek ve ilgili hisler çok daha yönetilebilir olacaktır.

​

EMDR terapisi ne kadar yaygındır?

EMDR terapisi dünya çapında çok yaygındır. Amerika Birleşik Devletleri’nde, Gazi İşleri Bakanlığı ve Savunma Bakanlığı, EMDR’yi TSSB yaşayan gazilerin tedavisinde “en düzgün uygulama” olarak listelemektedir. EMDR üzerine yapılan araştırmalar düzinelerce klinik çalışma, araştırma ve akademik makale içermektedir. Başkalarının yanı sıra Dünya Sıhhat Örgütü (WHO) ve Birleşik Krallık, Avustralya ve Almanya’daki devlet kurum ve kuruluşlarından resmi onay almıştır. Uzun vakitten beri artık Türkiye de de uygulanmaya başlanmıştır.

​

EMDR terapisi neleri içerir?

EMDR terapisi sekiz evreden oluşur. Bu etaplar birden fazla seansta gerçekleşir ve bir seansta bazen birkaç kademenin modülleri kullanılır. Bunun bir örneği, 1. ve 2. etapların tipik olarak sadece erken seanslarda gerçekleşmesi, 3. ve 8. etapların ise daha sonra birden fazla seansın bir modülü olmasıdır.

Tek bir rahatsız edici olay yahut anı için ekseriyetle üç ila altı seans gerekir. Daha karmaşık yahut daha uzun vadeli travmalar sekiz ila 12 seans (veya bazen daha fazla) sürebilir. Seanslar ekseriyetle bir saat ile 90 dakika ortasında sürer. Sekiz etap şunlardır:

​

1- Hasta geçmişi ve bilgi toplama. Sürecin bu kısmı, terapi uzmanınızın sizin ve geçmişiniz hakkında bilgi toplamasını içerir. Bu, EMDR’nin size yardımcı olup olmayacağını belirlemelerine yardımcı olur.Ayrıca, terapinizin odaklanmasını istediğiniz üzücü yahut rahatsız edici olaylar ve anıların yanı sıra bu terapi için amaçlarınızın sorulmasını da içerir.

​

2- Hazırlık ve eğitim. Bu evrede, terapi uzmanınız sizinle EMDR seansları sırasında neler olacağı ve neler bekleyebileceğiniz hakkında konuşacaktır. Ayrıyeten seanslar sırasında kendinizi daha istikrarlı ve inançta hissetmenize yardımcı olmak için odaklanmanız gereken şeyler hakkında da sizinle konuşacaklardır. Hislerinizi yönetmenize yardımcı olacak araçları size sağlayacaktır.

​

3- Kıymetlendirme. Sürecin bu kısmı, terapi uzmanınızın yine sürece sırasında üzerinde çalışmak isteyebileceğiniz temaları ve makul anıları belirlemenize yardımcı olduğu yerdir. Travmanın sizi nasıl hissettirdiğine dair olumsuz inançların yanı sıra ileride kendinizle ilgili inanmak istediğiniz olumlu inançları belirlemenize yardımcı olacaklardır.

​

4- Duyarsızlaştırma ve yine sürece. Bu etapta, terapi uzmanınız bir yahut daha fazla belli olumsuz imgeyi, kanıyı, duyguyu ve beden hissini tanımlamanıza yardımcı olarak hafızanızı harekete geçirir. Tekrar sürece boyunca, nasıl hissettiğinizi ve yaşadıklarınızla ilgili yeni niyetlerinizi yahut içgörülerinizi fark etmenize yardımcı olurlar.

​

5- Suram. Bu etapta, terapi uzmanınız bir anıyı işlerken yerleştirmek istediğiniz olumlu inanca odaklanmanızı sağlayacaktır. Bu olumlu inanç, 3. basamakta söylediğiniz yahut 4. basamakta düşündüğünüz yeni bir şey olabilir.

​

6- Beden taraması. Terapi uzmanınız bedeninizde nasıl hissettiğinize, bilhassa de olumsuz anıyı düşündüğünüzde yahut deneyimlediğinizde hissettiğiniz semptomlara odaklanmanızı isteyecektir. Bu basamak, genel olarak EMDR terapisindeki ilerlemenizi belirlemeye yardımcı olur. Seanslara devam ettikçe, semptomlarınız hiç olmayana kadar (veya mümkün olduğunca hiç olmayana yakın) azalmalıdır. Belirtileriniz ortadan kalktığında, tekrar sürece tamamlanmış demektir.

​

7- Kapanış ve stabilizasyon. Bu kademe, sonraki seanslar ortasında bir köprü oluşturur. Bu basamakta, terapi uzmanınız sizinle seanslar ortasında neler beklemeniz gerektiği hakkında konuşacaktır. Ayrıyeten, bilhassa seanslar ortasındaki mühlet boyunca olumsuz kanılarınız yahut hisleriniz varsa, kendinizi nasıl dengeleyeceğiniz hakkında sizinle konuşacaklardır. Siz kendinizi daha sakin ve inançta hissedene kadar seansı sonlandırmayacaklardır. Ayrıyeten, rahatsız edici olay(lar) hakkında sahip olduğunuz yeni niyetlerinizi yazmanızı isteyebilirler, böylelikle bunları bir sonraki seansınızda gündeme getirebilirsiniz.

​

8- Yine kıymetlendirme ve devam eden bakım. EMDR terapisinin son kademesi, terapi uzmanınızın ilerlemenizi ve şu anda nasıl yaptığınızı gözden geçirmesini içerir.Bu, ek seanslara gereksiniminiz olup olmadığını yahut terapiniz için amaçlarınızı ve beklentilerinizi nasıl ayarlayacağınızı belirlemenize yardımcı olabilir. Ayrıyeten gelecekte neler yaşayabileceğinizi – kendiniz ve geçmiş travmanız hakkında şu anda bildiklerinizi bilerek o vakit olayları nasıl ele almak istediğinizi – keşfetmenize yardımcı olacaklardır.

Aşama 4 sırasında duyu aktivasyonu

EMDR’nin birinci yıllarında, bedeninizin her iki tarafında tek bir duyuyu uyarmak çoklukla görme duyunuzu içeriyordu. Sıhhat hizmeti sağlayıcıları iki parmağı uzatılmış bir eli havaya kaldırır ve yalnızca gözlerinizle parmaklarının ucunu bir yandan başka yana takip etmenizi isterdi.

EMDR için daha yeni teknikler, özel ışık aygıtları üzere görme duyunuzu da içerebilir. Bunlar, sıhhat uzmanınızın eli yerine gözlerinizle takip ettiğiniz hareketli bir ışığa sahiptir. Öbür aygıtlar, bedeninizin her iki yanındaki hoparlörlerin tonları çaldığı ses kullanabilir. Sıhhat hizmeti sağlayıcıları dokunma duyunuzu da kullanabilir (eğer bu bahiste rahatsanız), bedeninizin her iki tarafındaki dokunma duyunuzu aktifleştirmek için ellerinize, kollarınıza dokunabilir yahut ellerinizde titreşen bir aygıt tutabilir.

EMDR Terapi hangi hastalıklarda kullanılır ?

EMDR Terapinin her geçen gün çalışma yelpazesi genişlemekte farklı ruhsal meseleler için de olumlu tesirleri görülmektedir. Şu etapta EMDR Terapisi Travma Sonrası Gerilim Bozukluğu (TSSB), Anksiyete Bozuklukları, Obsesif Kompulsif Bozukluk, Panik Atak, Fobiler, Öfke Denetim Sorunlarında, Depresyonun Cinsel ve/veya Fizikî Taciz travmalarında, Kompleks Travmalarda, Yas sorunlarında, Migren, Fibromiyalji, Psikosomatik Ağrılar, Yeme Bozuklukları (Anoreksiya Nervoza, Bulimiya Nervoza), Cinsel Fonksiyon Bozuklukları tedavilerinde aktif bir halde kullanılmaktadır. Bunun yanı sıra kedi fobisi üzere öteki ruhsal sorunların tedavisinin yanında takviye tedavi tekniği olarak da kullanılmaktadır.