Öfke kontrol problemi

Çoğu insan öfkeyi negatif bir his olarak tanımlasa da aslında öfke değil, öfkenin söz ediliş biçimi sorun yaratan noktadır. Öfke tıpkı memnunluk, keder, telaş, tiksinme üzere temel hisler ortasındadır. Başka hisler üzere öfkeye de fizyolojik ve biyolojik değişiklikler eşlik eder: Öfkelendiğinizde kalp atışınız, kan basıncınız ve adrenalin düzeyiniz artar.

Öfke her insanın deneyimlediği, olağan bir histir. Hatta öfke kişiyi bir sorun olduğuna dair uyarır ve kişinin kendisini müdafaasını sağlar. Yani öfke yanlış söz edildiğinde önemli sıkıntılara yol açabilirken gerçek tabir edildiğinde epey sağlıklı ve fonksiyoneldir. Kronik öfkeyle çaba edenler ve sık sık öfke patlamaları yaşayanların öfkeyi sağlıklı bir formda yönetmeyi öğrenmesi öfke denetimi ile mümkün olur.

Öfkelenme Nedenleri Nelerdir?

Bir insan neden öfkelenir sorusu akıllarda canlanabilir lakin her insanın öfkelenme nedeni ve bu nedenlere toleransı farklıdır. Yapılan araştırmalara nazaran birçok insanın öfkelenmesine neden olan yaygın 10 durum vardır:

• Diğer görüşleri önemsemeyen ve her şeyi çok düzgün ve en uygun bildiğini argüman eden kişiler
• Yalana, iftiraya ve berbat muameleye maruz kalmak
• Aşağılanma ve küçük düşürülme
• Düşüncesiz davranışlar
• Dalga geçilmesi
• Planların öteki beşerler tarafından bozulması
• İnsanların söylenmesi, bağırması ve çatışma yaratması
• Fiziksel akın ve taciz
• Nedeni belgisiz durumlar ve çevresel faktörler sebebiyle engellenme
• Eşyaların çalınması, parçalanması yahut yerinin değiştirilmesi

Öfke Nasıl Söz Edilir?

Öfkenin nasıl söz edildiği şahıstan bireye nazaran değişebilir ve öfkenin yıkıcı tabiatı öfkenin tabir edilişiyle epey ilişkilidir. Birtakım söz teknikleri kişinin kendisi yahut etrafındakiler için sıhhatsiz sonuçlar doğurabilir. Beşerler öfkelerini söz ederken içlerine atma, dışa yönlendirme yahut denetim etme yoluna gidebilirler.

Öfkenin İçe Atılması

Öfkenin içe atılması kişinin öfkesini bastırması olarak tanımlanabilir. Bireyler bu yolla anlık olarak öfkelerini denetim ettiklerini düşünseler de öfke söz yollarında en yıkıcı olan ve kişinin hayatına ve münasebetlerine en çok ziyan veren söz biçimi öfkenin içe atılmasıdır.

Öfkenin içe atılması prosedüründe bireyler çoklukla yaşanan durum hakkında konuşmaz ve tahlil bulmak için uğraşmaz. Sorunun konuşulmaması vakitle kırgınlık oluşmasına sebep olur ve bu kırgınlık, öfke ve kin hislerinin artmasıyla devam eder. Bunun sonucunda ise ani öfke patlamaları ve çok sonluluk görülebilir.

Öfkenin bu formda bastırılması öfke denetimi üzere gözükse de tersine şahısta kalp hastalıkları, tansiyon meseleleri üzere fizyolojik problemlere yol açar. Birebir vakitte bastırılan öfke sonucunda bireyde depresif hisler ve çaresizlik sıklıkla görülür.

Öfkenin Dışa Yönlendirilmesi

Bu usulde kişi öfkesini öteki şeylere yansıtır. En kolay öfke dışa vurum usulü ise saldırgan davranışlar sergilemektir. Kişi öfkesini artıran rastgele bir durumla karşılaştığında sakinleşmek ismine hengame etmek, karşısındakine kızmak, hakaret etmek, kaba davranmak, küçük düşürmek, kırmak ve dalga geçmek üzere tekniklere başvurur.

Aşırı denetimci insanlarda çoklukla daha sık görülen bu baş etme prosedüründe kişi daha fazla öfke hissetmeye başlar. Denetim altına alınmadığında bu durum, ani öfke patlamalarına ve şahıslar ortası alakalarda problemlere sebep olabilir.

Öfkenin Kontrolü

Öfkeyi denetim etmek, öfkelenmemeye çalışmak yahut bunu saklamak değil, tersine öfkeyi hakikat ve sağlıklı halde karşı tarafa aktarmaktır. Öfke denetimi için kişi bağlantı hünerlerini geliştirmeli ve sorun çözme marifeti üzerinde çalışmalıdır. Öfkenin sağlıklı bir halde deneyimlenmesini ve yansıtılmasını sağlayan öfke denetimini daha derinlikli bir halde ele alalım.

Öfke Denetimi Nedir?

Öfkenin diğerlerine yahut kişinin kendisine karşı düşmanca, saldırgan yahut şiddet içeren davranışlara dönüşmesini önlemeye, öfkenin gerisindeki iletisi anlamaya ve öfkeyi sağlıklı yollarla dışa vurmayı öğrenmeye öfke denetimi denir.

Öfke denetiminde gaye şiddet ve saldırganlıktan ve öfkeyi bastırmaktan uzak bir yol izlemektir. Bir daha asla öfkelenmemek, öfke denetiminin maksadı değildir; kaldı ki bu gerçekçi bir maksat de değildir. Temel sorun kişinin kendisine ve etrafına ziyan vermeden öfkesini tabir edebilmeyi öğrenmesidir.

Öfkenin vermek istediği iletisi anlamak, kişinin daha düzgün hissetmesine yardımcı olmakla kalmaz, muhtaçlıklarını karşılamasına da yardımcı olur. Öfkesini sağlıklı olarak tanımlayıp yaşayabilen bireyler, bağlarındaki çatışmaları daha âlâ çözebilir ve sağlıklı bağlantılar sürdürebilir. Tüm bunlar için öfkeyi doğal bir his olarak kabul etmek, neden öfkelendiğini bilmek ve öfkeyi gerçek biçimde tabir etmek gerekir.

Öfke Denetimi Nasıl Sağlanır?

Kişinin öfkelenmesi sonucunda ortaya çıkan sözel yahut fizikî diğerlerine yahut kendisine ziyan veren yansılarını denetim edememesi ve öfkesinin yıkıcı sonuçlara yol açması durumunda Öfke Denetim Bozukluğu meydana gelir. Öfke Denetim Bozukluğu olan şahıslar; öfke denetimi nasıl sağlanır, öfke denetimi nedir, öfke denetim bozukluğu için ne yapılabilir, çok sonluluk nasıl denetim edilir üzere sorulara karşılık bulmaya çalışmaktadır.

Öfke epey şahsî bir his olduğu için öfke denetimini sağlama prosedürleri şahıstan şahsa nazaran değişebilir ve her metot herkes için uyumlu olmayabilir. Öfke denetiminde en değerli öge bireyin kendi kişiliğine ve hayatına uygun olan prosedürü belirlemesi ve öfkesini anlamlandırabilmesidir. Öfke denetim yolları kendi ortasında bilişsel, bağlantıya dayalı, duygusal ve davranışsal olarak dörde ayrılmaktadır.

Bilişsel Yöntemler

İletişim

Doğru irtibat tekniklerini bilmek çok sonluluk halini yenmekte hayli tesirlidir. Bunun için bireyin öğrenmesi gerekenler ortasında şunlar yer alır:

• Kendini uygun biçimde söz etmek
• Dinlemek
• Tartışmaları fikir birliği olmasa bile anlayış içerisinde devam ettirmek
• Eleştiriye açık olmak
• Yapıcı tenkit yapmak

Duygusal Yöntemler

Duygularını hakikat söz etmek kişiyi ağır ve yıkıcı öfkeden uzaklaştırır. Bunun için kişinin kendini tanıması gerekmektedir. Kendini tanıyan biri, hislerini anlamlandırabilmeye ve onları gerçek söz etmeye de başlar. Birebir vakitte kişi karşı taraf ile empati kurmayı sağlayabilirse çok sonluluk hali azalacaktır.

Davranışsal Yöntemler

Saldırgan davranışları önlemek öfke denetiminde hayati rol oynamaktadır. Bunun için kişi öfke anında davranışlarını gözlemleyip bunlara alternatif olabilecek uygun davranış biçimlerini bulmalı ve davranışlarını değiştirmelidir. Davranış değişimi his değişimini de beraberinde getirdiği için bu durum yıkıcı öfkenin azalmasında tesirli olacaktır.

Öfke Denetim Bozukluğunda Bilişsel Davranışçı Terapi Desteği

Öfke denetimi için kullanılan formüller epeyce tesirli olsa da kişinin tek başına öfkeyi ve çok sonluluk halini çözmesinde kâfi olmayabilir. Bu üzere durumlarda öfke sorunu için bir uzman dayanağı almak ve terapi sürecinden geçmek yararlı olacaktır.

Öfkenin fonksiyonel olmayan yollarla tabir edilmesi ve bunun sonucunda ortaya çıkan problemlerin çözülmesinde Bilişsel Davranışçı Terapi epey tesirli bir formüldür. Bu usulde bilişsel, duygusal ve davranışsal ögeleri ele alan çeşitli müdahaleler kullanılarak öfkenin şiddeti ve saldırganlık boyutunun azaltılması amaçlanır.

Bilişsel Davranışçı Terapi tekniğinde öfkelenilen durumla ilgili farkındalığın artması, öfke durumlarına ve reaksiyonlarına müdahale edilmesi, öfkeyi şiddetlendiren niyet ve davranış kalıplarının bulunması ve fonksiyonsuz değerlendirmelerin alternatif fikirler ile değiştirilmesi üzere sistemler kullanılmaktadır. Bu formüller sayesinde kişi başa çıkma usulü olarak saldırganlığı kullanmak yerine farklı başa çıkma stratejileri geliştirir.

Öfke Denetimi İçin Öneriler

• Duygularınızı anlamlandırmaya ve anlamaya çalışın. Öfke görünen his olsa da hayal kırıklığı, utanç, suçluluk üzere farklı hisler muhtemelen öfke hissine eşlik ediyordur.
• Neden öfkeli olduğunuz üzerine düşünün. Öfkenizi tetikleyen sebepleri anlamaya çalışın.
• Empati maharetinizi geliştirin. Sakin olduğunuz anlarda bir olayın farklı bakış açılarından nasıl görünebileceğini keşfetmeye çalışın.
• Geçmişte öfkelendiğiniz anları gözden geçirip size getirilerini ve götürülerini düşünün.
• Öfkelendiğinizi hissettiğinizde “Biraz vakte gereksinimim var./Ara vermem gerekiyor.” üzere cümlelerle kendinizi tabir edip bir müddet o ortamdan uzaklaşın.
• Neleri denetim edip edemeyeceğinizi, neleri değiştirebileceğinizi düşünün.
• Sakin olduğunuz vakitlerde öfkeli olduğunuz anlarda kullanabilmek için nefes idmanlarını pratik edin.
• Öfke anında sakinleştiğinizi yahut size düzgün hissettiren bir anı/ortamı/kişiyi gözünüzde canlandırın.