Sanat terapisi

Sanat terapisi; heykel, fotoğraf, müzik üzere farklı sanat kollarını kullanarak bireylere ruhsal yardım hizmeti vermeyi hedefleyen bir terapi prosedürüdür. Sanat terapisi, kişinin iç görüsünü arttırır ve şuur dışında bastırdığı his ve fikirleri fark etmesini sağlar. Bilhassa derin duygusal travmalarını dışa vurmakta zorlanan ve savunma sistemlerini ağır olarak kullanan bireylerin kendini anlamasını, hislerini fark edip anlamlandırmasını sağlamada işe fayda. Sanat terapisi, görsel sanatları, insanların akıl sağlıklarıyla birlikte, duygusal ve toplumsal sıhhatlerini da geri kazanmaları ya da geliştirmeleri için kullanan bir çeşit dayanak sistemi olarak da tanımlanır. Şahsî ve kültürel farklılıklar kanalıyla, yaratıcı sonuçlar almak için şartları yenilemeye, değişik sanat şekillerinin belli ayrıntılarını tanımaya ve bu sanat şekillerinin tesirlerini anlamaya yöneliktir.

1950’lerde ABD’de ortaya çıkan bu teknik günümüzde de dünya çapında süratle yayılmaktadır. Sanat terapisinin bir terapi biçimi olarak ortaya çıkış kıssası de ilgi caziptir. ABD’li psikologlar eski insanların mağaralarda çizdikleri fotoğrafları inceleyerek başlamışlardır. Psikologların dikkatini bu şahısların çeşitli katliamları, göçleri sanat yoluyla tabir ettikleri çekmiş ve baharın ya da yazın gelişini neden kutladıkları, neden değişik ritüeller yaptıkları, dansın ne işe yaradığı üzere bahisler üzerine baş yormuşlar. Sonuçta bütün bunların insanları rahatlatıcı bir istikameti olduğunu keşfetmişler. Kelamla tabir edilemeyen birtakım şeylerin sanat yoluyla tabir edilebildiğini görüp “neden bu formül terapide de kullanılmasın?” diye düşünmüşler.

Sanat terapisi kişinin yaşadığı ağır hisleri fark etmesi, anlamlandırması ve bu hislerin günlük hayatındaki tesirini azaltması için kullanılır. İç görüsü zayıf olan, dikkat eksikliği yaşayan, ağır travmalar geçiren, utangaç olan ve toplumsal ahenk sorunu yaşayan şahısların tedavisinde sanat terapisi kullanılabilir. Sanat terapisi her yaştan bireye uygulanabilir. Sanat terapisinde bütünleyici sistemler kullanılır. Zihin vücut ve ruhun bir bütün haline gelmesiyle sanatsal bir eser ortaya çıkması hedeflenmektedir. Sanat terapisinde danışan kendini yalnızca kelamlarıyla söz etmez tıpkı vakitte ortaya çıkardığı fotoğraf, heykel, kolajlar üzere eserlerle de iç dünyasını yansıtır. Kinetik, duyusal algısal ve sembolik formüller bir ortaya gelerek kelamların tabir edebileceğinden çok daha fazlasını ortaya koyar. Sanat terapisi sözlerin kısıtlayıcılığı mahzurunu kaldırır. Kimi vakit sözlerle ifade etmekte zorlanacağımız yahut sözlere dökmek istemediğimiz anılar, hisler, niyetler sanat terapisi sayesinde kelamsız olarak söz edilebilir. Görsel ve sembolik yansıtmalar geçmişte yaşananlara, kanılara ses verir ve bu tecrübelerin gün yüzüne çıkmasına aracı olur. Sanat terapisi kişisel terapi ya da küme terapisi biçiminde gerçekleşebilir. Hangisinin daha uygun olduğuna terapist ve danışan ortak karar verir. Sanat terapisi nizamlı ve pak bir terapi odasında çeşitli birçok gereç yardımıyla uygulanır. Danışan ortaya koymak istediği eserde büsbütün özgür bırakılır; terapist danışanın yapmakta olduğu yahut yapmak istediği sanat işlerine (boyama, kolaj, fotoğraf çizme, vb.) müdahil olmaz. Terapist çoklukla yaratım sürecinde danışanı dışarıdan izler.

Duygularını açığa çıkarmak isteyen, günlük hayatta kendini daha âlâ tabir etme isteğinde olan her birey için sanat terapisi manalı ve yardımcı bir dayanak terapisidir. Sanat terapisi bireyin içinde tuttuğu gürültülü sessizlikleri tekrar dışa vurup problemlerini azaltmayı hedeflemiş ferdi bir prosedürdür. Geçişlerin çok yumuşak olması kişinin vakit içerisinde güçlü adımlar atarak sanatın estetiği ile kendini söz etmesi, iç dökmesi sürecini kapsar. Farklı hayat şekillerine sahip beşerler sanat terapisini fizikî sıhhat, akıl sıhhati, duygusal ve toplumsal sıhhat için bir araç olarak kullanır. Bedensel tabirleriyle ilgili yardıma muhtaçlık duyan şahıslar psikoterapiye dayanan sanat terapisi tekniklerini kullanabilirler. Gençler ve yetişkinlerde olduğu üzere, sanat terapisi çocuklarda da kullanılabilir.

Uzman Klinik Psikolog Damla Kankaya Sünteroğlu

Psikoloji Öğrencisi Aleyna Kıran