Çocuklarda sınır koyma

Sınır Koyma Ne Demek?

Sınır koyma, çocuğa bir beklenti ya da kuralı ona kendini inançta hissettirerek, rahat edebileceği alanları belirleyerek öğrettiğimiz, her bireyin gelişiminde değerli rol oynayan müspet bir süreçtir. Hudut koyma birebir vakitte ebeveynin çocukla ortasındaki inançlı münasebete ziyan vermeden, çocuğun davranışlarını kısıtlamasıdır. Çocuk ve ebeveyn ortasındaki inançlı alaka tüm süreçlerde olduğu üzere bu süreçte de hayli değerlidir.

Sınır Koymaya Neden Gereksinim Duyuyoruz?

Çocuklar doğdukları birinci andan itibaren hayli konforlu bir hayat sürerler. Ekseriyetle pek çok gereksinimleri ebeveynleri tarafından karşılanır. Çocuk, kendini rahat hissettiği, çok sevildiğini ve bedel gördüğünü bildiği, sonların olmadığı bir ortamda, ömrün getirmiş olduğu gereklilikleri yerine getirmek istemez. Bunları deneyimleyerek öğrenmek ister. Hudutları meçhul olan deneyimleme her vakit olumlu ve zararsız biçimde sonuçlanmayabilir, o yüzden çocuklara daha inançlı ve çerçeveli bir alan yaratırız. Bu alan içerisinde tecrübelerinin sonucu olumlu da olsa olumsuz da olsa sonuçla daha zararsız bir halde yüzleşir.

Sınır Koymanın Değeri Nedir?

Daha evvel hiç bilmediğiniz bir yolda, hiçbir işaret, tabela, ya da navigasyonunuz olmadan yürümeye çalıştınız mı? Epeyce baş karıştırıcıdır, o denli değil mi? Çocukların da neden o davranışı yapmaması gerektiğini öğrenmeleri ve sonları bilmeleri için onlara taraflarını gösteren işaret ve ikazlara gereksinimi vardır. Hudut koyma, çocuğa hangi davranışın riskli olduğunu, hangisinin inançlı olduğunu, davranışı gerçekleştirdiğinde karşısına hangi sonucun çıkacağını öğretir.

Sınır Koymanın Faydaları Nelerdir?

Sınırlar çocukların öz kontrol hünerleri geliştirmesine yardımcı olur.

Çocuklara hayatta her vakit seçim yapma talihlerinin olduğunu ve yaptıkları seçimler sonucunda sorumluluk almaları gerektiğini öğretir.

Çocuklar, sonlar sayesinde istedikleri her şeye her an ulaşmalarının mümkün olmadığını öğrenir.

Sınır koyduğumuzda çocukların gelecekte zorluklarla başa çıkabilmelerini sağlayacak beyin kontaklarını güçlendirmiş oluruz.

Sınırlar, çocukları hem fizikî hem ruhsal manada inançta hissettirir.

Çocuk kuralları, kurallara uymanın değerini öğrendiği için toplumsal normlara da ahenk sağlar, toplumsal hünerlerini geliştirir.

Çocuk ve başka aile bireyleri ortasında yaşanabilecek sorunların önüne geçer, daha huzurlu bir aile ortamı sağlar.

Sınırlar Olmazsa Ne Olur?

Çocuklar için hudut ve kısıtlamaların yokluğu epeyce gerilim vericidir ve bilindiği üzere gerilimli çocuklar daha tepkilidir. Bu yüzden ‘‘hayır’’ deyip çocuklarımıza hudut koyduğumuzda aksi halde kaotik ve karmaşık olabilecek bir dünyada iddia edilebilirliği ve güvenliği keşfetmelerine yardım etmiş oluruz. Şayet çocuğunuza hudut koymaz ve onaylamadığınız bir davranışı gerçekleştirmesine müsaade verirseniz, çocuğunuzu o davranışının yanlış olduğunu öğrenme talihinden yoksun bırakmış olursunuz.

Sınırlara hayatımızın her devrinde muhtaçlık duyarız. Bu yüzden hudut koymayı sonlandırmak için bir vakit dilimi yoktur. Hudut koymaya başlamak içinse en uygun periyot 2,5-3 yaş (tuvalet eğitiminin olduğu dönem) aralığıdır.

Sınır Koyma Kuralları

Sınırı oluşturmadan evvel sormamız gereken kimi sorular bulunmaktadır, bunlar: Hudut koymaktaki amacımız ne?, Koyduğumuz hudutlar çocuğun tabiatına uygun mu? ve Bu noktada hudut koymaya hakikaten muhtaçlığımız var mı? Soruların karşılıkları hudut koymanız gerektiği tarafındaysa dikkat etmeniz gereken kimi konular bulunmaktadır.

Sınırlar epeyce kısa, az sayıda ve net olmalıdır.

Çocuğun yaşına ve içinde bulunduğu gelişim periyoduna uygun olmalıdır.

Sınırlar dengeli bir formda uygulanmalıdır. Çocuğumuzun konutta sadece 1 saat ekrana bakmasına müsaade verirken, dışarda bunu saatlerce yapmasına göz yummak çocuğun başının karışmasına ve hudutların ehemmiyetini yitirmesine sebep olur. Anne babanın kendi içinde dengeli olması da hayli değerlidir. Ebeveynlerden biri evet derken başkasının hayır demesi hayli yanlış bir tavırdır.

Çocuğu tehdit etmek yerine olayın sonuçlarından haberdar etmek gerekir. (Örn.‘‘ona vurmayı bırakmazsan seni öğretmenine şikayet ederim’’ , demek yerine bedele odaklamak, ‘‘ona vurmaya devam edersen, onu elinden almak zorunda kalırım’’)

Sınır koyarken odaklanmamız gereken kişi çocuktur, sorumluluk çocuktadır, o yüzden ‘‘biz’’ sözünü kullanmıyoruz. (Örn.‘‘Biz onu yere vurmuyoruz’’ değil, ‘’O yere vurmak için değil’’ , diyoruz.)

Sınır Koyma Adımları

Çocuğunuza hudutları açık ve yargılayıcı olmayan bir biçimde tabir edin.

Onu anladığınızı gösterin ve hislerini yansıtın.

Alternatifler sunun.

Son seçimleri söz edin.

Sınırlar yalnızca çocuğun davranışlarına konulmalı, çocuğun hisleri, fikirleri, kendini tabir etme muhtaçlığı sonlandırılmaya çalışılmamalıdır. Hudut konulurken çocuğu yargılamak, eleştirmek, reddetmek yanılgılı tavırlardır. Örneğin: “O tabak atmak için değil” denebilir. “Bunda kızacak bir şey yok” üzere hislerini reddedici ya da “ne biçim bir çocuk oldun sen” üzere yargılayıcı sözler kullanılmamalıdır.

Sınırlar yalnızca sahiden gerekli olan durumlarda konulmalı, gereksiz yere çocuğu kısıtlamak ya da daima hudutlardan bahsetmek genel bir alışkanlık haline dönüşmemelidir. Sıklıkla sonlandırıldığını ve denetim edildiğini hisseden çocuk hudutları almamaya meyilli olabilir.