Bağımlılar neden bağımlı olduklarını kabul etmezler?

Bağımlılar Neden Bağımlı Olduklarını Kabul Etmezler?

Bağımlılık, bireyin bir hususa ya da davranışa karşı denetim edilemeyen bir muhtaçlık duyduğu, fizikî ve ruhsal bağımlılıkla karakterize edilen bir durumdur. Bağımlılığın, kişinin hayatında kıymetli meselelere yol açmasına karşın, bireyler ekseriyetle bağımlı olduklarını kabul etmezler. Bu makalede, bağımlılığın inkâr edilmesinin altında yatan ruhsal nedenler incelenecektir.

1. İnkâr ve Savunma Mekanizmaları

Bağımlılık, ekseriyetle bireyin ömründe kıymetli değişiklikler yapmasını gerektiren önemli bir durumdur. Lakin bu değişiklikleri kabul etmek zorlayıcı olabilir. Bu noktada, savunma sistemleri devreye girer. İnkâr, bireyin gerçeği reddetmesi yahut farkında olmaması durumudur ve bağımlılıkla ilgili gerçekleri kabul etmek yerine, durumu inkâr etmeyi tercih ederler. Bu sistem, kişinin kendini suçluluk ve utanç hislerinden müdafaasına yardımcı olur.

2. Stigma ve Toplumsal Baskılar

Bağımlılık, toplumsal olarak damgalanmış bir durumdur. Bağımlı olduğunu kabul etmek, kişinin toplumda olumsuz yargılanmasına neden olabilir. Bu toplumsal baskılar, bireyin bağımlılığını kabul etmesini zorlaştırır. Bilhassa aile ve arkadaş etrafında dışlanma korkusu, bağımlılığın inkâr edilmesine yol açabilir.

3. Denetim İllüzyonu

Birçok bağımlı, bağımlı oldukları husus yahut davranış üzerinde denetim sahibi olduklarına inanır. Bu denetim illüzyonu, kişinin durumunun ciddiyetini kabul etmesini mahzurlar. Örneğin, alkol bağımlıları, içki içmeyi istedikleri vakit bırakabileceklerini düşünerek bağımlı olmadıklarını savunabilirler.

4. Kognitif Çarpıtmalar

Bağımlılar, kendi davranışlarını rasyonalize etmek için kognitif çarpıtmalara başvururlar. Kognitif çarpıtmalar, kişinin gerçekleri kendi lehine çarpıtarak algılamasıdır. Bu çarpıtmalar, kişinin bağımlılığını ve bunun yarattığı sıkıntıları küçümsemesine neden olur. Örneğin, “Sadece gerilimli olduğum vakitlerde içiyorum” yahut “Herkes bunu yapıyor” üzere kanılar, bağımlılığı yasallaştırmak için kullanılan yaygın çarpıtmalardır.

5. Şahsî ve Ruhsal Faktörler

Bazı ferdî ve ruhsal faktörler de bağımlılığın kabul edilmesini zorlaştırır. Düşük benlik hürmeti, kendini suçlama eğilimi, depresyon ve anksiyete üzere durumlar, bireyin bağımlılığını kabul etmek yerine inkâr etmesine neden olabilir. Bu durumlar, bireyin kendisiyle yüzleşmesini zorlaştırır ve bağımlılığın kabul edilmesi halinde yaşanacak duygusal acıdan kaçınmak için inkâr sistemi devreye girer.

6. Bağımlılığın Tabiatı ve Beyin Kimyası

Bağımlılığın biyolojik temelleri de değerlidir. Bağımlılık yapan hususlar, beyindeki ödül sistemini etkileyerek dopamin üzere nörotransmitterlerin salınımını artırır. Bu kimyasal değişiklikler, kişinin bağımlı olduğu maddeyi yahut davranışı sürdürme isteğini artırır ve bağımlılığın inkâr edilmesini kolaylaştırır. Beyindeki bu değişiklikler, bireyin bağımlılığını rasyonel bir halde değerlendirmesini zorlaştırır.

Sonuç

Bağımlılar, bağımlı olduklarını çeşitli ruhsal, toplumsal ve biyolojik nedenlerle kabul etmezler. İnkâr ve savunma düzenekleri, stigma, denetim illüzyonu, kognitif çarpıtmalar, ferdî ve ruhsal faktörler ile beyin kimyasındaki değişiklikler, bağımlılığın kabul edilmesini zorlaştırır. Bu dinamikleri anlamak, bağımlılık tedavisinde tesirli yaklaşımlar geliştirmek için kıymetlidir. Bağımlılık tedavisinde, bireyin bağımlılığını kabul etmesini sağlamak için inançlı ve destekleyici bir ortam yaratmak, tesirli bir birinci adım olabilir.