Çocukluk travmaları yaşayanların kaygı bozukluğu ve sosyal ilişkileri

Sınırlılık

Kaygı bozukluğu yaşayanların çocukluk travmaları ile toplumsal münasebetleri ortasındaki ilgiyi incelemek için yapılan araştırmada pandemi dolayısı ile farklı profillere ilişkin farklı iştirakçi kümelerine ulaşılamadığından veri toplama süreci internet ortamı üzerinden gerçekleştirildi. Ulaşımı kolay örneklemlerin kullanımı düşünüldüğü için kolayda örnekleme yolu seçilmiştir. Kolayda örnekleme metodu, örnekleme teknikleri içerisinde temsiliyet gücü en zayıf olan örnekleme sistemidir (Gürbüz ve ark 2018). Bu örnekleme metodunun araştırmanın bir sonluluğu olduğu düşünülmektedir.

Sayıltı

Bu çalışma kapmasında toplanılan verilerin iştirakçiler tarafından, anketlere samimi ve gerçek bir formda karşılık verdikleri varsayılmaktadır.

Katılımcıların eğitim durumları ya da uygar halleri üzere denetim değişkenlerinin iştirakçiler ortasında bir değişiklik göstermemektedir.

KAVRAMSAL ÇERÇEVE

ÇOCUKLUK TRAVMALARI

Çocukluk çağı travması, çocuklukta yahut genç erişkinlikte yaşanan fizikî istismar, duygusal istismar, cinsel istismar, bedensel ihmal ve duygusal ihmal yaşantılarının genel ismidir ve literatürde sıklıkla istismar ve ihmal kavramları ile açıklanmaktadır. Buna nazaran 18 yaş altı çocuklara karşı etkin olarak yapılan fizikî, duygusal, zihinsel ve toplumsal gelişimlerine ziyan veren her türlü davranışın berbata kullanılması; Beslenme, bakım, kontrol ve eğitim üzere gereksinimlerini karşılayamamak ihmal olarak kabul edilir (Demirkapı, 2013)

Çocuğun kendinden büyük biri tarafından fizikî şiddete maruz kalması ve yetişkin biri tarafından kullanılması cinsel istismar olarak tanımlanmaktadır (Kara ve ark., 2004; Topbaş 2004).

Çocuğun kendisinin devamlı berbata kullanılması, çocuğu yalnız kalmakla tehdit edilmesi ve konuta zorla kapatılması üzere topluma karşıt bir biçimde büyütülmesi, çocuğun kapasitesine muhalif durumların yapılmasının istenmesi yahut umut edilmesi duygusal istismardır (Polat, 2001). Çocuktan bunları beklerken yapılan kötüleyici davranışlar (Shull, 1999) çocukta duygusal olarak örseleyen davranışlara sebep olmaktadır.

Çocuğun müdafaa eksikliği ve temel ihtiyaçlarını karşılayamamak ihmal olarak isimlendirilir (Polat, 2007).

Çocuğun temel ihtiyaçlarından olan beslenme eğitimin çocukta eksik bırakılması onda fizikî korunmamayı; çocuğun sevgi görmemesi ve ona ilgisiz davranılması duygusal ihmale örnek olarak verilebilir. İhmalin ayırt edici durumlarının pasif, istismarın ise etkin davranışlardan oluşması olarak görülmüştür

KAYGI BOZUKLUĞU

Kişinin yaşadığı o anda ve gelecekte nasıl gerçekleşeceği muhakkak olmayan; tahminen de gerçekleşmesi hiç mümkün olmayan öznel bir durumla ilgili kaygı ve kuşku duyma hali olarak tanımlanabilir. Bireyler kendilerine acı veren durumları reddedip görmezden gelirler, tüm temasları keserler; savunma sistemlerinden yararlanılır. Ayrıyeten bastırılan, şuur dışına itilen bu durumlar ve çözülmemiş sıkıntılar kişinin olağan durumlarda bile huzursuz, telaşlı ve dertli olmasına yol açar ve bu durum korkuyu tanımlamaktadır (Şahin, 2019).

Nesnel tasaya neden olan etmenlerin muhakkak bir raddeye gelmesi, kişinin çocukluğundan itibaren yaşadığı kaygılar, daima telaş reaksiyonunu arttırabilir. Objektif korku; bireyin hayatını ve benliğini tehdit eden, ihtiyaçlarını karşılamasını engelleyen, toplum içinde saygınlığının (itibarının) sarsılmasına neden olabilecek somut tehlikeler sonucu ortaya çıkan bir histir.

Örnek olarak zelzele, sel, kuraklık, savaş tehlikesi, sevdiklerini kaybetmek, iş bulamama, akına maruz kalmak üzere somut tehlikeler karşısında bireylerde görülen duygusal reaksiyon objektif korkudur. Lakin bireyler olağan durumlarda bile daima tedirginlik, tasa ve huzursuzluk yaşıyorlarsa dert bozuklukları görülmeye başlar.

Kişi üstesinden gelemeyeceği kadar ağır gerilime maruz kaldığında nedeni belirli olmayan korku bozuklukları ortaya çıkar. Dert bozukluklarında bilhassa panik bozukluklarda görülen panik ataklarda sempatik sistem gerçek bir tehlike olmamasına rağmen kişinin alarma geçmesine, endişe kadar şiddetli yansılar göstermesine neden olur. Bilhassa yaygın dert bozukluğunda küçük problemler fazlası ile abartılır ve bireyler daima kaygı ve gerginlik yaşarlar. Çok korku durumlarında sempatik sistem aktifliğini sürdürür ve parasempatik sistem devreye girmez. Bu üzere durumları yaşayan bireyler rahatlayamaz, uykularında bile dinlenemezler ve vücutlarında süreğen gerginlikler ve ağrıları oluşur, var olan fizyolojik sıkıntılar tasanın tesiri ile daha da artar.

DSM- 5 teşhisine nazaran; “Kaygı bozukluklarında çok seviyede ya da sık yaşanan korku mevcuttur. Yaygın dert bozukluğu dışında, bilhassa fobilerde olağan dışı ağır dehşet yaşanır.” (American Psychiatric Association, 2013)

SOSYAL İLİŞKİLER

İnsan, dünyaya birinci geldiği andan beri etrafındakilere bağımlıdır. Bu bağlılıkla birlikte münasebetler kurmak insanın tabiatında vardır. Zira Aristoteles’in de düşündüğü üzere insan toplumsal bir varlıktır. (Yeşilçayır, 2014). Toplumsal bir varlık olan insan bulunduğu toplumsal yapıların içinde desteklenmeye, bedel görmeye ve en kıymetlisi de sevilmeye gereksinim duyar. (Cohen ve ark., 2000).

Günümüzde teknolojinin de ilerlemesiyle bir arada bireyler toplumsal yapıların içinde daha kolay bulunup yapıları daha da kolay denetim edebilirken bile toplumsal yaşama ahenk sağlamada zorlanmaktadır. Ahenk sağlayamayan bireylerde depresyon görülme ile intihar olayları artmakta ve bireyler yalnızlaşmaktadır. (Grover ve ark. 2009).

Bu istikamette bireyin ahenk sağlamasına dayanak olan kimi kollayıcı faktörler de bulunmaktadır. Bunlardan biri de toplumsal takviyenin varlığıdır. Toplumsal dayanak birçok bilim kolunda araştırma konusu olarak ele alınmıştır. Bu durum sayesinde toplumsal dayanak kavramının farklı bakış açılarıyla düşünülmesine imkan sağlanmıştır (Uchino, 2004).

Toplumsal takviye bireyin etrafından alabildiği ruhsal dayanak olarak düşünülebilir. Ayrıyeten toplumsal takviye, toplumsal ilgilerin nasıl işlediğinin ve niteliğinin belirtisi (Schwarzer ve Knoll, 2007) olarak tanımlandığından bireyin toplumsal ilgiler kurabilmesinin ruhsal takviye için değerli olduğu düşünülmektedir.

Sosyal ilgilerde bulunan bireylerin, ruhsal sıhhatinin da etkilendiği gösterilmektedir (Yalçın, İ. 2015). Tıpkı vakitte toplumsal alakalar ve beyin ile ilgili araştırmalarda; hudut yapılarıyla toplumsal bağlantıların ilişkilendirilebileceği öne sürülmektedir (Meng Du, 2021). Böylelikle toplumsal bağların fizikî sıhhati da etkilediği düşünülebilir.

Sosyal münasebetler, bireylerin ortasında muhakkak gayeler doğrultusuna bağlı davranışlar olarak ele alınabilir. Toplumda herkes birbirine bağlı olarak yaşamaktır. İlişkisel durumda bulunan bireyler birbirlerinin farkındadırlar ve birbirlerinden etkilenmektedirler. Bu da belli etkileşimleri beraberinde getirir (Karaman, K. 2003).

Dolayısıyla toplumsal alakanın, bir birey yahut kümenin kendisi haricindekilerin bir çok durum karşısındaki davranış biçimlerinin ve olay karşısındaki beklentilerinin göz önünde bulundurularak devamlılığının alakayla birbirinin etkilenmesi olarak tanımlandığı da görülmüştür (Erkal, 1991)

Çocukluk Travmaları Yaşayanların Korku Bozukluğu ve Toplumsal Bağları Üzerinde Etkisi

Çocukluk travmaları yaşayanların korku bozukluğu ve toplumsal münasebetlerinde sorun yaşayacağı düşünülmüştür. Bu problemlerin kişinin yaşantısında olumsuz sonuçları getirebileceği ve bu olumsuz sonuçların bireyinin yaşantısında kısıtlayıcı etkenler ortaya çıkarabileceği görülebilir. Meselelerin travma odaklı olması kişinin ileriki yaşantısında korku bozuklukları yaşayıp hayat standartlarının olumsuz etkilenmesi (Kermen ve ark., 2016) ile birlikte telaşın birebir vakitte toplumsal ilgilerde uyumsuz irtibatlar yaşamasına sebep olabileceği varsayılmıştır. Çeşitli makalelere bakıldığında araştırmadaki değişkenlerin birbirleri ile bağlı sonuçlar doğurduğu görülmektedir.

YÖNTEM

Evren ve Örneklem

Araştırma örneklemi toplamda 118 bireyden oluşmaktadır. Örnekleme katılanların %38,1’i erkek, %61,9’u bayanlardan oluşmak üzere kategorize edilmiştir. Araştırmanın daha süratli yürütülüp daha kolay erişilebilir olması için bu araştırmada kolayda örnekleme yolu kullanılmıştır.

Veri Toplama Yöntemleri

Bu araştırma ölçekleri internet üzerindeki bir anket uygulama programı kullanılarak toplanmıştır. Oluşturulmuş olan formda iştirakçilerin gizliliklerinin korunacağına ve anket uygulamasının beş dakika süreceğine dair bilgiler verilmiştir. Bu ankette Sosyo-demografik bilgi formu, Çocukluk Çağı TravmalarıÖlçeği (CTQ), Hamilton Anksiyete Derecelendirme Ölçeği (HAM-A) ve Toplumsal Bağ Ögeleri Ölçeği (SİUÖ) iştirakçilere yönlendirilmiştir.

Veri Toplama Araçları

Sosyodemografik Bilgi Formu

Katılımcıların ferdî bilgilerini içeren ve sosyodemografik bilgilerinin alındığı bilgi formudur. Araştırmanın anket kısmının en başında sunulan formda iştirakçilerin cinsiyetinin, uygar halini, yaşını ve kiminle birlikte yaşadıklarını içermektedir.

Çocukluk Çağı Travmaları Ölçeği (CTQ)

Bu ölçekte kişinin 20 yaş öncesindeki ihmal ve istismar yaşantılarında niceliksel ve retrospektif olarak yorumlamasında ve manalandırılmasında katkı sağlayan güvenirlik ve geçerliliği test edilmiş, bireyin kendisiyle ilgili bilgilerini paylaşması ve uygulanmasına dayalı kolay bir ölçektir (Bernstein ve ark. 1994).

Ölçek sonucunda bulgular CTQ’nun İngilizcesine özgün bir biçimde Türkçesinin de muteber ve geçerli olduğu kanıtlanmaktadır. Bu ölçekte test-yeniden-test ahengi ile iç tutarlılığı yüksek orandadır. Açık uçlu sorular sonucunda bulunan CTQ ile elde edilen puanlar ile Çocukluk çağı ihmal ve istismar yaşantıları ortasında derecelendirilmiş manalı bir ilinti bulunmaktadır. Ayrıyeten CTQ puanları ve klinik değişkenler ortasında da manalı koşutluklar görülmektedir (Şar ve ark., 2011).

Bernstein, bu ölçeği 1997’de 70 unsur olacak halde geliştirmiştir, 1995’te bu ölçeği 54 hususa indirmiş ve Şar, 1996 yılında Türkçe olarak uyarlamış ve uygulamaya başlanmıştır. CTQ, 5’li likert tipi, özbildirim ölçeği olarak kullanılmaktadır.

Çocukluk periyodunda kişinin yaşadığı fizikî, duygusal ve cinsel istismar ile duygusal ve fizikî ihmali ölçen hususlardan oluşmaktadır. Ayrıyeten bu ölçek 3 adet en küçükleme aldatıcı soruları da barındırmaktadır. Bu aldatıcı sorular, ölçeğin bize verdiği sonuçların çok daha yanlışsız yorumlanmasını ölçek kapsamında ele almıştır. Karşılıklar; 1-hiçbir vakit, 2-nadiren, 3-zaman vakit, 4-sıklıkla, 5-çok sık olacak biçimde sıralanmıştır. Unsurların her biri1 ve 5 pahaları aralığında puanlanmaktadır. Hepsi başka farklı olarak farklı toplam puanların ve travmatik anı alt ölçeklerinin hesaplanmasına imkan sunmuştur (Bernstein ve ark., 1994; Lundgren ve ark., 2002).

Hamilton Anksiyete Derecelendirme Ölçeği (HAM-A)

Hamilton, 1959 tarihinde Hamilton Anksiyete Derecelendirme Ölçeği (HAM-A) geliştirmiş.( Hamilton 1959). Bu ölçek 14 unsurdan oluşmaktadır. Anksiyete belirtileri olarak ruhsal ve fizikî zorlukları, dikkati ve uygu tertibi üzere kıymetlendirme kriterleri olan unsurları içermektedir. Türkiye’de uygulanması için Türkçe uyarlamasını güvenirlik ve geçerlilik çalışmasını Yazıcı ve arkadaşları hazırlamıştır (Yazıcı K 1998).

HAM-A, 5’li likert tipi ölçümü biçiminde uygulanmıştır. Anksiyete belirtileri gösteren şahıslarda anksiyete derecesini ve belirtilerinin dağılımını belirleyen ve şiddet değişimlerini ölçen bir ölçektir. Ölçek yarı niceliksel olarak tanımlanmaktadır (semi-quantative). Bu ölçek tanısal bir ölçek niteliğinde kullanılmayıp anksiyete derecesinin şiddetinin belirlemek maksadıyla geliştirilmiştir. Cevaplar; 0: Yok, 1: Hafif, 2: Orta Derece, 3: Şiddetli, 4: Çok Şiddetli olacak formda sıralanmıştır. Bu ölçek uygulanırken kişinin son günlerdeki durumu araştırılmalıdır.

Sosyal Münasebet Ögeleri Ölçeği (SİUÖ):

1983 yılında Turner, Frankel ve Levin tarafından Toplumsal Münasebet Ögeleri Ölçeği (SİUÖ) geliştirilmiştir. Bu ölçek şahısların toplumsal dayanak algılama biçimlerini toplumsal alaka ögeleri içerisinde ölçümünü sağlamak şartıyla uygulanmaktadır. 2013 yılında Duyan ve arkadaşları, ölçeğin Türkiye’de uygulanması için Türkçe’ye uyarlamasını sağlayarak güvenirlik ve geçerlilik temelinde uyarlama çalışmalarını yapmışlardır (Duyan ve ark.,2013). Bu çalışmanın test-tekrar-test güvenirliği bedeli 85 ve Cronback Aplha bedeli 81 olarak görülmüştür. Arkadaş dayanağı alt boyutu için Cronbach Alpha bedeli 75, alt boyutlardan ise aile takviyesi Cronbach Alpha pahası 74 olarak saptanmıştır. Ayrıyeten bu ölçek çalışmasında geçerlilik için doğrulayıcı faktör tahlilleri uygulanmıştır ve SİUÖ’nün muteber ve geçerliliğinin olduğu sonucu ortaya çıkmıştır (Duyan ve ark.,2013).

Bu ölçek ergenlerin aile ve arkadaşları ortasındaki ilgilerin yani toplumsal alaka ögelerini ölçmek için 15 husustan oluşmaktadır. Her husustan alınacak puanlar 15-75 ortasında farklılık göstermektedir. Ölçeğin kullanıldığı iki çalışmada 75-87 ranj aralığında iç tutarlılık göstermiştir. Fischer ve Corcoran ölçeğin geçerlilik ve güvenilirlik açısından uygun olduğunu düşünmektedirler.

Ölçeğin cevaplarında “benim için asla geçerli değil”den, “benim için külliyen geçerli” cevaplarına beş seviyede olmak üzere sıralanmıştır. Toplumsal dayanak açısından incelenen ölçek hususlarının on üçü olumsuz ve ikisi olumlu (7. ve 15. maddesi) olmak üzere anlamlandırılmıştır. “Benim için büsbütün geçerli” cevabı olumlu olarak 5 ile puanlandırılırken “Benim için asla geçerli değil” 1 ile puanlandırılmaktadır. Bu ölçekten alınan yüksek skorlar kişinin etrafları tarafından daha fazla toplumsal dayanak aldıklarını düşündüğünü göstermektedir

Ölçek uygulanması sonucunda alınan puanların yüksek olması, şahısların etrafları tarafından toplumsal dayanak alma oranlarının çok daha yüksek olduğu niyetine sahip olduğu görülmektedir (Duyan ve ark., 2013).

Verilerin Analizi

Araştırmada data toplama araçları sayesinde ulaşılan datalar SPSS (Statistical Package for the Social Sciences) paket programında işlenerek tahlil edilmiştir. Araştırmanın hipotezleri ilgi araştırma hipotezi olarak tasarlanmıştır. Bu sebeple Pearson Korelasyon tahlili gerçekleştirilmiştir. Ayrıyeten olağanlık dağılımlarını görebilmek için olağanlık testleri uygulanmıştır. Anlamlılık seviyesi 0.05 olarak kabul edilmiştir.

BULGULAR

Bu araştırmanın bulgular kısmında araştırma kapsamında test edilen hipotezlerin sonuçları yer almaktadır. İştirakçilerden toplanan datalarda birinci olarak veri paklığı yapılmıştır. Ayrıyeten dataların frekans dağılımlarına bakılmıştır. Demografik bulgular için de betimleyici tahliller yapılmıştır.

Demografik Bulgular

Araştırma kapsamında iştirakçilerden toplanan bilgiler sonucunda 118 kişinin iştiraki sonucunda demografik özelliklerine nazaran dağılımına bakılmıştır. Demografik özelliklerine nazaran örnekleme katılanların %38.1’inin erkek, %61.9’unun bayan olduğu görülmüştür (Bkz. Tablo 1.).

Tablo 1.

Katılımcıların Cinsiyetlerine Nazaran Dağılımı

Katılımcıların yaşlarına nazaran dağılımlarına bakıldığında örnekleme katılanların %103’ün 18-24 yaş aralığında, %2.5’ün 25-34 yaşları aralığında, %5.1’sının 35-44 yaşları aralığında, %1.7’sinin 45-54 yaşları aralığında ve %3.4’ünün 55 ve üzerinde olduğu görülmüştür (Bkz. Tablo 2.). Ayrıyeten yaş dağılımında 18 ve 24 yaş aralığının öne çıktığı görülmüştür.

Tablo 2.

Katılımcıların Yaşlarına Nazaran Dağılımı

Katılımcıların uygar durumlarına nazaran dağılımlarına bakıldığında örnekleme katılanların %6.8’inin evli, %36.4’ün bağlantısı var, %54.2’in bağı yok, %1.7 boşanmış ve %.8’in de öbür olduğu görülmüştür (Bkz. Tablo 3.).

Tablo 3.

Katılımcıların Uygar Durumlarına Nazaran Dağılımı

Katılımcıların kiminle birlikte yaşadıklarına bakıldığında örnekleme katılanların %82.2’inin ebeveyn, %6.8’inin eş/eş ve çocuklar , %8.5’i yalnız, %.8’in arkadaş ve %1.7’sinin başka olduğu görülmüştür (Bkz. Tablo 4.).

Tablo 4.

Kiminle Birlikte Yaşadıkları

Ölçeklerin Betimleyici Analizleri

Tablo 5.

Katılımcıların Ölçek Puanlarının Betimleyici Analizleri

Yapılan tahlil sonuçlarına nazaran cinsiyete nazaran Çocukluk Çağı Travmaları Ölçeği (CTQ)’in , Hamilton Anksiyete Derecelendirme Ölçeği (HAM-A)’in ve Toplumsal Bağ Ögeleri Ölçeği (SİUÖ)’in toplam puanlarına bakıldığında zirve pahanın, ortancanın, ortalamanın birbirine yakın olduğu görülmüştür (Bkz. Tablo 5.).

Tablo 6.

Ölçeklerin Çarpıklık ve Basıklık Değerleri

Katılımcılardan toplanan bilgilerin olağan dağılıp dağılmadığını tespit etmek için yapılan olağanlık tahlillerinde çarpıklık ve basıklık kıymetlerine bakılmıştır. Çarpıklık ve basıklık bedellerinin -1.5 ve +1.5 bedelleri ortasında olduğu görülmüştür (Bkz. Tablo 6.). Hasebiyle bu pahaların dataların olağanlığını karşıladığı görülmüştür. Buna dayanarak araştırma kapsamında hipotezlerin test edilmesi için parametrik tahlil usulleri kullanılmıştır.

Yapılan tahlil sonuçlarına nazaran Tablo 7.’ye bakıldığında Kolmogorov-Smirnov bedellerinin p>.05 bedelinde olduğu ve olağan dağılım gösterdiği görülmüştür.

Tablo 7.

Cinsiyet ve Ölçekler için Olağanlık Analizleri

İlişki Analizleri

Araştırma kapsamında incelenen değişkenler ortasındaki alakaların tespit edilmesi için Pearson Korelasyon tahlili yapılmıştır (Bkz Tablo 9. ve Tablo 10.).

Tablo 9.

CTQ ve SİUÖ İçin Korelasyon Analizi

*. Korelasyon 0.05 seviyesinde manalı (2-kuyruklu).

Bu tahlil sonuçlarına nazaran Çocukluk Çağı Travmaları Ölçeği (CTQ)’nin toplam puanları ve Toplumsal Münasebet Ögeleri Ölçeği (SİUÖ)’nin toplam puanları ortasında olumlu istikametli manalı bir bağ olduğu tespit edilmiştir. ( r=0.0340348 , p<.05, cohen d=0.068109) Buna nazaran H1 hipotezinin dayanak gördüğü görülmüştür (Bkz. Tablo 9.)

Tablo 10.

CTQ ve HAM-A İçin Korelasyon Analizi

Bu tahlil sonuçlarına nazaran Çocukluk Çağı Travmaları Ölçeği (CTQ)’nin toplam puanları ve , Hamilton Anksiyete Derecelendirme Ölçeği (HAM-A)’nin toplam puanları ortasında olumlu taraflı manalı bir alaka olduğu tespit edilmiştir. ( r=0.7497958 , p<.05, cohen d=2.266376) Buna nazaran H2 hipotezinin dayanak gördüğü görülmüştür (Bkz. Tablo 10.)

SONUÇ VE TARTIŞMA

Bu araştırma kapsamında çocukluk çağı travmaları şahıslar üzerindeki tesiri ve bu tesirin sonucunda telaş bozukluğu ve toplumsal bağlarında ahenk sorunları ortasında mümkün alakaların tespit edilmesi için yapılan bir araştırmadır. Bu araştırma süreci yürütülürken gerçekleştirilen korelasyon tahlilleri sonuçlarına bakıldığında, şahısların çocukluk çağı travmaları ile toplumsal bağları ortasında müspet taraflı manalı bir münasebet olduğu saptanmıştır. Bunun sonucunda birinci araştırma hipotezi de (H1) takviye görmüştür. Ayrıyeten yapılan korelasyon tahlilleri sonucunda, şahısların çocukluk travmaları ile korku bozukluğu ortasında olumlu taraflı manalı bir münasebet olduğu saptanmıştır. Böylelikle araştırmanın ikinci hipotezi de (H2) takviye görmüştür.

Şahısların çocukluk çağında yaşadığı travmalar sonrasındaki büyüme sürecindeki toplumsal bağlantılarında yaşadıkları sorunları çözme maharetlerini etkilediği görülmüştür (Karaman, 2018). Münasebetiyle çocukluk çağında travma geçirmiş şahısların toplumsal ilgilerinde zorluk yaşayacağı düşünülmüştür. Erikson’ın psikososyal gelişim kuramına nazaran kişinin hayatı boyunca her periyodunda gelişebileceği ve yaşadığı krizlerde toplumsal güçlerin etkileşerek kişinin hayatında kıymet kazanacağı görülebilmektedir (Weiten, 2013). Erikson, kişinin yaşadığı krizlerin geçmiş yaşantılarındaki devirlerine dayandığını söylemektedir. Bu sebeple kişinin tahlile ulaştıramadığı krizlerin hayatının ileriki devirlerinde olumsuz sonuçlar ortaya çıkarabileceğini ve bu olumsuz sonuçların toplumsal bağlantılarında tesir sahibi olabileceği düşünülmüştür. Ayrıyeten Erikson’ın psikososyal gelişim kuramına bakıldığında kişinin yaşadığı krizlerin çocukluk çağı travmalarını içermesi ve bu krizlerin tasa bozukluğuna sebep olabileceği düşünülmüştür. Hasebiyle travma yaşayan bireylerin, geleceğe yönelik inanç sorunlarını yaşayabileceği düşünülüp gelecekte de tıpkı durumları yaşayıp yaşayamayacağını bilememe durumu göz önünde bulundurulmalıdır. Bu sebeple ileriki yaşantısına yönelik telaş duyup dert bozukluğu yaşayabileceği düşünülmüştür. Ayrıyeten, Gül ve arkadaşlarının (2016) yaptığı bir çalışmada da görüldüğü üzere çocukluk çağı travmalarının ve anksiyetinin araştırıldığı ve ortalarında olumlu bir münasebet olduğu tespit edilmiştir. Münasebetiyle, yapılan araştırma kapsamında beklenildiği üzere çocukluk çağı travmaları ile toplumsal münasebetler ortasında ve çocukluk çağı travmaları ile tasa bozukluğu ortasında olumlu taraflı manalı bir münasebet saptanmıştır.

ÖNERİLER VE KISITLILIKLAR

Bu araştırmada kolayda örnekleme sistemi kullanıldığından az şahıslı örneklem kümesi elde edilmiştir bu sebeple araştırma sonucunda elde edilen bulguların farklı çocukluk çağı travmalarının toplumsal ilgiler ve tasa bozukluğu ortasındaki bağlantılarını farklı durumlarda etkilediği, bu alakaların daha büyük örneklem kümesiyle yapılmasının çok daha nitelikli sonuçlar ortaya konulabileceğini düşündürmektedir. Daha büyük örneklem kümesi üzerinde yapılan çalışmaların hastalara klinik yaklaşımda ve tedavi sürecinde değerli tesirleri olabileceği göz önünde bulundurulmalıdır. Ayrıyeten bu çalışma kolayda örnekleme prosedürü kullanıldığından çocukluk çağı travmaları ölçeğine katılanların travmaya yönelik karşılıklar verilirken iştirakçilerin küçük bir örneklem kümesinden katılmış olmaları araştırmanın travma yaşayanlara ulaşımının kısıtlı olduğu düşünülmektedir. Münasebetiyle bu araştırmanın çeşitli klinik çalışmalar üzerinde geliştirilebileceği düşünülmüştür. Çalışma kapsamında elde edilen bu sonuçların gelecek çalışmalara fikir olabileceği düşünülmüştür.

KAYNAKÇA

American Psychiatric Association. (2013). Cautionary statement for forensic use of DSM-5.

In Diagnostic and statistical manual of mental disorders (5th ed.). https://doi.org/10.1176/appi.books.9780890425596.

Bernstein D.P., Fink L., Handelsman L., Foote J., Lovejov M., Wenzel K., ve ark. (1994) Initial

Reliability and Validity of a New Retrospective Measure of Child Abuse and Neglect. Am J Psychiatry, 151(8): 1132-1136

Cohen, S., Underwood, L. & Gottlieb, B. (2000). Social support measurement and

intervention a guide for health and social scientists. New York: Oxford University

Press
Çakar, F , Asıcı, F . (2018). Çocukluk Çağı TRavmaları ve Ümitsizliğin Ruhsal Belirtileri

Yordama Seviyesi . Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi , (14) , 85-100

Demirkapı, E., (2013) Çocuklu Çağı Travmalarının His Düzenleme ve Kı̇mlı̇k Gelı̇şı̇mı̇ne

etkı̇sı̇ ve bunların psı̇kopatolojı̇ler ı̇le ı̇lı̇şkı̇sı̇ , t.c.adnan menderes ünı̇versı̇tesı̇ sağlık bı̇lı̇mlerı̇ enstı̇tüsü psı̇kı̇yatrı̇ anabı̇lı̇m kolu klı̇nı̇k psı̇kolojı̇ yüksek lı̇sans programı, s.1-6

Duyan, V., Gelbal, S. ve Var, E. Ç. (2013). Toplumsal bağ ögeleri ölçeğinin Türkçeye uyarlama

çalışması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Mecmuası, 44, 159-169

Erkal, M. 1991. Sosyoloji (Toplumbilimi), (4. Baskı), Der Yay., İstanbul.

Geçtan, E. (2007). İnsan olmak, (6. Basım). İstanbul: Metis Yayıncılık

Grover KE, Green KL, Pettit JW, Monteith LL, Garza MJ, Venta A. (2009). Sorun solving

moderates the effects of life event stress and chronic stress on suicidal behaviors in adolescence. J Clin Psychol., 65(12):1281-90

Gül, A., Gül, H., İtina, N. E., & Battal, S. (2016). Çocukluk çağı travmaları yerinde depresyon

anksiyete ve dissosiasyon semptomları bağının araştırılması.107-115 doi:10.5455/jmood.20160718070002

Gürbüz, S., & Şahin, F. (2018). Toplumsal bilimlerde araştırma metotları. Ankara: Seçkin

Yayıncılık, (132-133).

Hamilton M..The assessment of anxiety states by rating. Br J Med Psychol 1959;32:50–55.

Karaman, K. (2003). Kentleşme Sürecinde Ferdi ve Toplumsal Münasebetler (Kayseri

Örneği). Doğu Anadolu Bölgesi Araştırmaları, 4, 2003.)

Karaman, Ö. Ü. Ö., & Tarım, A. G. B. (2018). Travma Sonrası Büyüme, Toplumsal Sorun Çözme ve

İyimserlik Ortasındaki Alakaların İncelenmesi.

Kara B, Biçer Ü, Gökalp AS (2004) Çocuk istismarı. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi 47:140-51.

Karasar, N. (2015). Bilimsel araştırma prosedürü. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.

Kermen, U., TOSUN, N. İ., & Doğan, U. (2016). Hayat doyumu ve ruhsal yeterli oluşun

yordayıcısı olarak toplumsal korku. Eğitim Kuram ve Uygulama Araştırmaları Dergisi, 2(1), 20-29.

Lundgren, K., Gerdner, A., & Lundqvist, L. O. (2002). Childhood abuse and neglect in severely

dependent female addicts: Homogeneity and reliability of a Swedish version of the childhood trauma questionnaire. International Journal of Social Welfare, 11(3), 219-227.

Meng Du, Ruby B., Carolyn P.,(2021) How does the brain navigate knowledge of social

relations? Testing for shared neural mechanisms for shifting attention in space and social knowledge, NeuroImage, 118019.

Öğüt, F. (2001). Sosyal ahenk ile daima dert ortasındaki ilişki (Master’s thesis, Kocaeli Universitesi,

Sosyal Bilimler Enstitusu).

Öklük, Ö. (2018). Çocukluk periyodu travmatik ömür olaylarına maruz kalmış yetişkin bireylerin

benlik hürmeti, kişilerarası münasebet üslupları ve baş etme maharetlerinin incelenmesi Master’s thesis, Işık Üniversitesi.

Polat O (2001) Çocuk ve Şiddet. İstanbul, Der Yayınları, s. 138-50.

Polat O (2007) Tüm Boyutlarıyla Çocuk İstismarı 1. Ankara, Seçkin Yayınevi.

Schwarzer, R. & Knoll, N. (2007). Functional roles of social support within the stress and

coping process: A theoretical and empirical overview, Internatıonal Journal of Psychology, 42 (4), 243–252.

Şahin, M. (2019). Dehşet, Telaş ve tasa (Anksiyete) Bozuklukları. Avrasya Toplumsal ve

Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 6(10), 117-135.

Şar, V., Öztürk, E.,& İkikardeş , E.,(2012).CTQ Türkçe Uyarlamasının Geçerlilik ve Güvenilirliği .

İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi, Psikiyatri Anabilim Kısmı, Klinik Psikoterapi & Dissosiyatif Bozukluklar Eğitim ve Araştırma Ünitesi, İstanbul, Türkiye. Türkiye Klinikleri J Med Sci; 32(4):1054-63, doi: 10.5336/medsci.2011-26947

Shull JR (1999) Emotional and psychological child abuse: Notes on discourse, history, and change.

Stanford Law Review 51:1665-701.

Terr, L. C. (1991). Acute responses to external events and posttraumatic stress disorders. In M. Lewis

(Ed.), Child and adolescent psychiatry: A comprehensive textbook (p. 755–763). Williams & Wilkins Co.

Topbaş M (2004) İnsanlığın büyük bir ayıbı: Çocuk istismarı. TSK Gözetici Hekimlik Bülteni 3:76-

80.

Uchino, B. (2004) Social support and physical health understanding the health consequences

of relationships. London: Yale Unıversıty Press

Yalçın, İ. (2015). Yeterli oluş ve toplumsal takviye ortasındaki münasebetler: Türkiye’de yapılmış

çalışmaların meta analizi. Türk Psikiyatri Dergisi, 26(1), 21-32.

Yazıcı K, D. B., Tannverdi N ve ark. (1998). “Hamilton Anksiyete Kıymetlendirme Ölçeği,

değerlendirkiler ortası güvenirlik ve geçerlik çalışması. . ” Türk Psikiyatri Dergisi 9: 114-1 17

Yeşilçayır, C. (2014). Thomas HOBBES’un Klasik Siyaset İdeolojisine Karşı

Çıkışı. Mavi Atlas, (2), 62-72.)

Yüksel, Davet, Toplumsal Anksiyete Bozukluğunda Çocukluk Çağı Travması ve Çocukluktaki

Ebeveyn Tutumunun Değerlendirilmesi, İstanbul Tıp Fakültesi Psikiyatri İSİM, Yayımlanmamış Tıpta Uzmanlık Tezi, İstanbul 2012

Weiten, W. (2013). Human development across the lifespan. Psychology: Themes and variations (pp.

332-341). Las Vegas: Jon David Hague.

EKLER

Anket Giriş

Değerli iştirakçi,

Bu araştırma Dr. Öğr. Üyesi Elif Özge Erbay ve Dr. Öğr. Gör. Hande Tasa danışmanlığında, İstanbul Aydın Üniversitesi Psikoloji Lisans Programı öğrencileri Aleyna Yıldız, Sevde Gür, Suelnur Vural ve Yağmur Tanrıvermiş tarafından Uygulamalı Araştırma Yöntemleri dersi kapsamında yürütülmektedir. Bu çalışmanın gayesi

Çalışmaya katılmak büsbütün gönüllülük temelli olup isteğiniz doğrultusunda çalışmadan çekilebilirsiniz. Vermiş olduğunuz yanıtlar bâtın tutulacak ve yalnızca araştırma kapsamında bilimsel emelli olarak kullanılacaktır.

Araştırmada bulunan soruların yanlışsız ya da yanlış yanıtları yoktur. Araştırmamızdaki sorulara samimi, dikkatli , hakikat ayrıyeten atlamadan karşılık vermeniz araştırmamızın güvenilirliği ve geçerliliği açısından epeyce değer taşımaktadır.

Araştırmaya katkıda bulunduğunuz için teşekkür ederiz.

Çalışma hakkında rastgele bir sorunuz yahut teklifiniz varsa bağlantı için: suelnurvural@hotmail.com

EK 1.

Sosyodemografik Bilgi Formu

Cinsiyetiniz

• Kadın
• Erkek

Yaşınız

• 18-24
• 25-34
• 35-44
• 45-54
• 55 ve üzeri

Medeni durumunuz nedir?

• Evli
• İlişkisi var
• İlişkisi yok
• Boşanmış
• Diğer

Kiminle birlikte yaşıyorsunuz

• Ebeveyn
• Eş/eş ve çocuklar
• Yalnız
• Arkadaş
• Diğer

EK 2.

Çocukluk Çağı Travmaları Ölçeği (CTQ)

Sorulara nasıl karşılık verilecek?

Bu sorular çocukluğunuzda ve birinci gençliğinizde (20 yasından önce) basınıza gelmiş

olabilecek birtakım olaylar hakkındadır.

Her bir soru için sizin durumunuza uyan seçeneği işaretleyiniz.

Sorulardan kimileri özel hayatınızla ilgilidir; lütfen elinizden

geldiğince gerçeğe uygun karşılık veriniz.

Yanıtlarınız bâtın tutulacaktır.

1 Hiçbirzaman

2 Nadiren

3 Vakit Zaman

4 Sıklıkla

5 Çok Sık Olarak

Çocuklugumda yada birinci gençligimde…
1. Kâfi yemek bulamazdım. 1 2 3 4 5

2. Ailemdekiler bana “salak”, “beceriksiz”yada “tipsiz” üzere sıfatlarlaseslenirlerdi.1 2 3 45

3. Anne ve babam ailelerine bakamayacakkadar sıklıkla sarhos olur yadauyusturucu alırlardı.1 2 3 4 5

4. Ailemde önemli ve özel biri olduğum hissini hissetmeme yardımcı olanbirisi vardı.1 2 3 4 5

5. Kirli giysiler içersinde dolaşmak zorunda kalırdım.1 2 3 4 5

6. Sevildigimi hissediyordum. 1 2 3 4 5

7. Ana babamın benim dogmus olmamıistemediklerini düsünüyordum.1 2 3 4 5

8. Ailemden birisi bana öyle kötüvurmustu ki doktora yada hastaneyegitmem gerekmisti.1 2 3 4 5

9. Ailemdekiler bana o kadar şiddetle vuruyorlardı ki vücudumda morartıyada sıyrıklar oluyordu.1 2 3 4 5

10. Kayıs, sopa, kordon yada öbür sert bircisimle vurularak cezalandırılıyordum.1 2 3 4 5

11.Ailemde öbür türlü olmasını istediğim bir sey yoktu.1 2 3 4 5

12. Ailemdekiler birbirlerine karsı saygılıdavranırlardı.1 2 3 4 5

13. Ailemdekiler bana kırıcı yadasaldırganca sözler söylerlerdi.1 2 3 4 5

14. Vücutça kötüye kullanılmıs olduğuma inanıyorum.1 2 3 4 5

15. Ailemdekiler beni her türlü kötülüktenkorumaya çalısırlardı.1 2 3 4 5

16. Bana o kadar kötü vuruluyor yadadövülüyordum ki ögretmen, komsuyada bir tabibin bunu fark ettiği oluyordu. 1 2 3 4 5

17. Ailemde birisi benden nefret ederdi. 1 2 3 4 5

18. Ailemdekiler kendilerini birbirlerine yakın hissederlerdi. 1 2 3 4 5

19. Birisi bana cinsel amaç ile dokundu ya da kendisine dokunmamı istedi. 1 2 3 4 5

20. Kendisi ile cinsel temas kurmadığım takdirde beni yaralamakla ya da benim hakkımda palavralar söylemek ile tehdit eden birisi vardı.1 2 3 4 5

21. Çocukluğum harikaydı. 1 2 3 4 5

22. Birisi beni cinsel şeyler yapmaya ya da cinsel şeylere bakmaya zorladı. 1 2 3 4 5

23. Birisi bana cinsel tacizde bulundu. 1 2 3 4 5

24. Duygusal bakımdan berbata kullanılmış̧ olduğuma inanıyorum. 1 2 3 4 5

25. Benim ailem dünyanın en güzeliydi. 1 2 3 4 5

26. Cinsel bakımdan berbata kullanılmış̧ olduğuma inanıyorum. 1 2 3 4 5

27. Ailem benim için bir güç̧ ve dayanak kaynağı idi. 1 2 3 4 5

28. Gerektiği halde doktora götürülmezdim.1 2 3 4

EK 3.

Sosyal İlgi Ögeleri Ölçeği (SİUÖ):

Benim için asla geçerli değil,

Benim için pek geçerli değil,

Benim için biraz geçerli,

Benim için oldukça geçerli,

Benim için külliyen geçerli, biçiminde cevaplandırılacaktır.

1-Arkadaşlarımla birlikteyken, kendim olabiliyorum ve rahatlayabileceğimi hissediyorum.

2-Birçok arkadaşımla hayatla ilgili bahislerde ortak bakış açısına sahibim.

3- Beni tanıyanlar, bana güvenir ve hürmet duyar.

4-Ne olursa olsun, gereksinimim olduğunda ailemin yanımda olacağını bilirim.

5-Bir şeyler yapmak için dışarı çıkmak istediğimde, birçok arkadaşımın bunları benimle birlikte yapmaktan hoşlanacağını bilirim.

6-Her şeyimi anlatabileceğim en az bir arkadaşım var.

7-Bazen aileme külliyen güvenebileceğim konusunda emin olamıyorum.

8-Beni tanıyanlar, yaptığım iste düzgün olduğumu bilirler.

9-Bazı arkadaşlarıma kendimi çok yakın hissediyorum.

10-Ailemdeki beşerler bana güvenir.

11-Ailem değerli bir insan olduğumu düşündüklerini bana hissettirir

12-Ailemdeki beşerler meselelerime çözüm bulmamda yardımcı olur.

13-Arkadaşlarım her istediğimde meselelerim hakkında konuşmak için bana vakit ayırır.

14-Ailemin her vakit bana dayanak vereceğini bilirim

15-Arkadaşlarımla olduğum vakitlerde bile kendimi yalnız hissediyorum

EK 4.

Hamilton Anksiyete Derecelendirme Ölçeği (HAM-A)

Aşağıda insanların dertli ya da kaygılı oldukları vakitlerde yaşadıkları birtakım belirtiler verilmiştir.

Lütfen her maddeyi dikkatle okuyunuz.

Daha sonra, her unsurdaki belirtinin BUGÜN DAHİL SON BİR (1) HAFTADIR sizi ne kadar rahatsız ettiğini yandakine uygun yeri seçiniz.

Maddeler YOK/HAFİF/ ORTA DERECE/ ŞİDDETLİ/ ÇOK ŞİDDETLİ olacak formda yanıtlanacaktır.

1. Anksiyeteli duygudurum (Endişeler, endişeli beklenti, çabuk sinirlenme)
2. Gerginlik (Gerginlik hissi, yorgunluk, irkilme karşılığı, kolay ağlama, titreme, huzursuzluk hissi)
3. Korkular (Karanlık, yabancılar, yalnız bırakılma, hayvanlar, trafik, kalabalık)
4. Uykusuzluk (Uykuya dalma zahmeti, bölünmüş uyku, uykudan yorgun kalkma, düşler, kabuslar, gece korkuları)
5. Bilişsel (Dikkatini toplamada zahmet, bellek zayıflığı)
6. Depresif duygudurum (İlgi kaybı, hobilerden zevk alamama, çökkünlük, erken uyanma, diurnal ritmde değişme)
7. Bedensel/Kas (Ağrılar, seyirmeler, miyoklonik atmalar, diş gıcırdatma, sesin tonunda değişmeler)
8. Bedensel/Duyusal (Kulak çınlaması, bulanık görme, soğuk-sıcak basması, güçsüzlük hissi, karıncalanma)
9. Kalp-damar sistem belirtileri (Kalp atışlarının hızlanması, çarpıntı, göğüste ağrı, damarların atması, bayılma duygusu)
10. Solunum sistem belirtileri (Göğüste sıkışma ve baskı hissi, boğulma hissi, derin iç çekmeler, nefes darlığı)
11. Mide-bağırsak sistem belirtileri (Yutma zahmeti, karında ağrı, midede yanma, karında dolgunluk hissi, bulantı kusma, ishal kilo kaybı, kabızlık, bağırsakta gaz)
12. Üreme-boşaltım sistem belirtileri (Sık idrara yapma, ansızın idrar yapma isteği gelmesi, ader görememe, adet kanama müddetinin artması, bayanda cinsel soğukluk gelişmesi, erken boşalma, libido kaybı, ereksiyon güçlüğü)
13. Otonomik belirtiler (ağız kurluğu, kızarma, solukluk, terlmeye eğilim, sersemlik hissi, gerginlik, baş ağrısı, tüylerin diken diken olması)
14. Görüşme sırasındaki davranış (Tedirginlik, yerinde duramama, ellerde titreme, kaşların çatılması, gergin yüz, iç çekme ya da süratli teneffüs, yüzde solukluk, yutkunma, geğirme, tendonlarda atmalar, genişlemiş göz bebekleri, gözlerin yuvalarından çıkması)

GİRİŞ

Günümüzde korku bozukluğu yaşayan insanların çocukluk devirleri travmaları ele alındığında genç ve ileri yetişkinlikte kurduğu toplumsal alakaların kişinin hayatına tesirinin olabileceği düşünülmüştür. Genç yetişkinlikte ve ileri yetişkinlikteki; toplumsal alakaların yaşantılarına tesiri göz önünde bulundurulduğunda çocuklukta travma odaklı bir periyot geçirmelerinin yaşanılabilecek tasa durumlarını etkileyeceği ön görülebilir. Telaş bozukluğu kişinin hayat standartlarını olumsuz etkilemekle (Kermen ve ark., 2016) birlikte yaşadığı çocukluk travmalarının tesiri de kişinin kurduğu toplumsal ilgilerinin gidişatının olumsuz istikamette seyretmesine neden olabilmektedir.

Araştırmanın nedenlerinden biri de şahısların dert seviyelerinin tesirlerinin ve bu tesirlerinin ortaya çıkış nedenlerinin eksik yanlarının olduğu ve bu eksik yanlarını saptamak için araştırma sorusuyla birlikte ilerleyerek görmek için seçilmiştir. Farklı makalelere bakıldığında araştırma konusunda olan değişkenlerin birbirleri ile kontaklı sonuçlar doğurduğu görülmektedir. Araştırmaların eksik istikametleri çocukluk travmaları ortaya çıkmasıyla birlikte görülebilir. Çocukluk çağı travmaların da eklenmesiyle elde edilen bulguların tahliliyle birlikte araştırma güçlü hipotezlerle desteklenmelidir. Çocukluk çağı travması kavramını “Ani bir ya da bir seri dış kaynaklı darbenin, genç kişiyi süreksiz olarak çaresiz bırakması ve geçmişteki olağan baş etme ve savunma süreçlerini bozmasının zihinsel bir sonucu” olarak tanımlamıştır (Terr, 1991). Misal araştırma bahislerinin olduğu araştırmalara bakıldığında görmek mümkündür. Örneğin Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi’nde yapılan araştırmada Çocukluk çağı travmaları ve ümitsizlik danışman adaylarının ruhsal belirtilerini manalı seviyede yordamaktadır (Çakar ve Asıcı 2018). Çocukluk çağı travmalarının biyopsikososyal gelişim periyoduna denk gelmesiyle birlikte çocuk için kritik devir olmasından kaynaklı ileriki yaşlarda ortaya çıkabilecek psikopatolojiler görülebilir duruma gelmektedir (Yüksel, 2012).

Sosyal bağlarda tasa durumu ve çocukluk çağı travmasına sahip bireylerin olumsuz his durumları adapte olamama, güçlü alakalar kuramamasının tesirleri ve bu semptomları ortadan kaldırmasında tahlil yolları aranmaktadır. Tasa insanın temel hislerinden biri olarak görülmektedir. Genel olarak tehlikeli şartların yarattığı dert tipi, süreksiz ya da duruma bağlı telaştır. Birtakım beşerler ise daima olarak bu duyguyu yaşamakta ve huzursuzluk içinde kıvranmaktadır. Direkt doğruya etraftan gelen tehlikelere bağlı olmayan, içten kaynaklanan ve kişiliğin bir özelliği durumuna gelen bu tasa tipine ise ‘’sürekli kaygı’’ denmektedir (Öğüt, 2001). Derdin giderilmesinin tedavi usullerine bakıldığında kişinin evvelki periyotlarında yaşadığı sıkıntıların ve bu sıkıntıların ileriki devirlerinde toplumsal bağlantılarına yansıması görülebilir.

Araştırmanın Önemi

Literatür incelendiğinde toplumsal ilgiler ile tasa bozukluğunu inceleyen sonlu sayıda araştırma olduğu tespit edilmiştir. Buna yönelik araştırmanın literatüre katkılarının bireylerin yaşadığı toplumsal bağdaki sıkıntılarının farklı kişilik özelliklerinden ve kişinin fark edemeyeceği çocukluk periyotlarıyla alakalı olduğu ortay çıkarılmaktadır. Yaşanılan olumsuz hayat olayının bireylerin ruh sıhhati açısından mümkün risk faktörlerinin belirlenmesi ve kayıp yaşantısı ile benlik hürmeti, kişilerarası ilgi usulleri ve baş etme maharetleri ortasındaki ilgiye ışık tutması açısından kıymetlidir (Öklük, 2015).

Araştırmanın Amacı

Bu araştırmanın maksadı çocukluk çağı travmaları bireylerin telaş bozukluğu ile ilişkilendirildiğinde ileriki yaşlarda ortaya çıkacak toplumsal münasebetlerde zahmetlerinin tesirinin olup olmadığını ortaya konmasıdır.

Araştırmanın Hipotezleri ve Modeli

Araştırma çocukluk travmaları ile tasa bozukluğu ve toplumsal ilgiler ortasındaki bağlantıyı incelemek emeliyle nicel araştırma metodu olan ilişkisel tarama prosedürü ile gerçekleştirilmiştir. İlişkisel tarama tekniği, iki yahut daha fazla değişkenler ortasındaki bağları belirleme ve olası sonuçları varsayım etmeyi amaçlayan araştırma modelidir (Karasar,2015). Araştırmanın modelinde; çocukluk travmaları bağımsız değişken, dert bozukluğu ve toplumsal bağlantılar bağımlı değişken olacak halde tasarlanmıştır (Bkz. Biçim 1).

Çocukluk travmaları yaşayanların telaş bozukluğu ve toplumsal bağlarında ahenk problemleri yaşadıkları düşünülmektedir. Buna nazaran bu araştırmanın hipotezleri aşağıdaki üzeredir:

H1: Çocukluk travmaları ile toplumsal ilgiler ortasında manalı ve olumlu tarafta bir ilgi vardır.

H2: Çocukluk travmaları ile telaş bozukluğu ortasında manalı ve olumlu tarafta bir ilgi vardır.

Şekil 1. Araştırmanın Modeli

Sınırlılık

Kaygı bozukluğu yaşayanların çocukluk travmaları ile toplumsal alakaları ortasındaki alakayı incelemek için yapılan araştırmada pandemi dolayısı ile farklı profillere ilişkin farklı iştirakçi kümelerine ulaşılamadığından veri toplama süreci internet ortamı üzerinden gerçekleştirildi. Ulaşımı kolay örneklemlerin kullanımı düşünüldüğü için kolayda örnekleme sistemi seçilmiştir. Kolayda örnekleme formülü, örnekleme teknikleri içerisinde temsiliyet gücü en zayıf olan örnekleme prosedürüdür (Gürbüz ve ark 2018). Bu örnekleme usulünün araştırmanın bir sonluluğu olduğu düşünülmektedir.

Sayıltı

Bu çalışma kapmasında toplanılan verilerin iştirakçiler tarafından, anketlere samimi ve yanlışsız bir halde karşılık verdikleri varsayılmaktadır.

Katılımcıların eğitim durumları ya da uygar halleri üzere denetim değişkenlerinin iştirakçiler ortasında bir değişiklik göstermemektedir.

KAVRAMSAL ÇERÇEVE

ÇOCUKLUK TRAVMALARI

Çocukluk çağı travması, çocuklukta yahut genç erişkinlikte yaşanan fizikî istismar, duygusal istismar, cinsel istismar, bedensel ihmal ve duygusal ihmal yaşantılarının genel ismidir ve literatürde sıklıkla istismar ve ihmal kavramları ile açıklanmaktadır. Buna nazaran 18 yaş altı çocuklara karşı faal olarak yapılan fizikî, duygusal, zihinsel ve toplumsal gelişimlerine ziyan veren her türlü davranışın berbata kullanılması; Beslenme, bakım, kontrol ve eğitim üzere muhtaçlıklarını karşılayamamak ihmal olarak kabul edilir (Demirkapı, 2013)

Çocuğun kendinden büyük biri tarafından fizikî şiddete maruz kalması ve yetişkin biri tarafından kullanılması cinsel istismar olarak tanımlanmaktadır (Kara ve ark., 2004; Topbaş 2004).

Çocuğun kendisinin devamlı berbata kullanılması, çocuğu yalnız kalmakla tehdit edilmesi ve konuta zorla kapatılması üzere topluma ters bir halde büyütülmesi, çocuğun kapasitesine ters durumların yapılmasının istenmesi yahut umut edilmesi duygusal istismardır (Polat, 2001). Çocuktan bunları beklerken yapılan kötüleyici davranışlar (Shull, 1999) çocukta duygusal olarak örseleyen davranışlara sebep olmaktadır.

Çocuğun muhafaza eksikliği ve temel ihtiyaçlarını karşılayamamak ihmal olarak isimlendirilir (Polat, 2007).

Çocuğun temel ihtiyaçlarından olan beslenme eğitimin çocukta eksik bırakılması onda fizikî korunmamayı; çocuğun sevgi görmemesi ve ona ilgisiz davranılması duygusal ihmale örnek olarak verilebilir. İhmalin ayırt edici durumlarının pasif, istismarın ise faal davranışlardan oluşması olarak görülmüştür

KAYGI BOZUKLUĞU

Kişinin yaşadığı o anda ve gelecekte nasıl gerçekleşeceği belirli olmayan; tahminen de gerçekleşmesi hiç mümkün olmayan öznel bir durumla ilgili kaygı ve kuşku duyma hali olarak tanımlanabilir. Bireyler kendilerine acı veren durumları reddedip görmezden gelirler, tüm temasları keserler; savunma sistemlerinden yararlanılır. Ayrıyeten bastırılan, şuur dışına itilen bu durumlar ve çözülmemiş meseleler kişinin olağan durumlarda bile huzursuz, telaşlı ve korkulu olmasına yol açar ve bu durum korkuyu tanımlamaktadır (Şahin, 2019).

Nesnel telaşa neden olan etmenlerin muhakkak bir raddeye gelmesi, kişinin çocukluğundan itibaren yaşadığı endişeler, daima telaş reaksiyonunu arttırabilir. Objektif telaş; bireyin hayatını ve benliğini tehdit eden, ihtiyaçlarını karşılamasını engelleyen, toplum içinde saygınlığının (itibarının) sarsılmasına neden olabilecek somut tehlikeler sonucu ortaya çıkan bir histir.

Örnek olarak sarsıntı, sel, kuraklık, savaş tehlikesi, sevdiklerini kaybetmek, iş bulamama, taarruza maruz kalmak üzere somut tehlikeler karşısında bireylerde görülen duygusal reaksiyon objektif derttir. Fakat bireyler olağan durumlarda bile daima tedirginlik, telaş ve huzursuzluk yaşıyorlarsa korku bozuklukları görülmeye başlar.

Kişi üstesinden gelemeyeceği kadar ağır gerilime maruz kaldığında nedeni belirli olmayan telaş bozuklukları ortaya çıkar. Korku bozukluklarında bilhassa panik bozukluklarda görülen panik ataklarda sempatik sistem gerçek bir tehlike olmamasına rağmen kişinin alarma geçmesine, kaygı kadar şiddetli reaksiyonlar göstermesine neden olur. Bilhassa yaygın tasa bozukluğunda küçük problemler faz