Depresyonun kültürle ilişkisi

Kültür her toplumun kendine has mana ve bedel yargılarını oluşturmaktadır.( Ersoy 1999 ) Kendinden sonraki kuşaklara aktarılan , varyasyona uğrayarak gelişen bir yapıya sahip olan kültür içinde bireyi yahut toplumu şekillendiren kendine has niyetleri davranışları barındıran din, lisan ,ırk , kuramlar , gelenekler ve toplumsal normlar üzere inançları kapsamaktadır (Ersoy 1999).Kültürlerin ömrü bireylerin ömrüne nazaran epey uzundur. Kültürler geçmişten hazinesine kattıklarını geleceğe aktararak ilerler . Her kültüre has hakikat yanlış , olumlu yahut olumsuz davranışlar bulunmaktadır .Davranışlar bireyin içinde bulunduğu kültür ile şekillenerek toplumun paha yargılarına nazaran olumlu yahut olumsuz manalar kazanır . Davranışlar doğrultusunda toplum olumlu davranışları benimserken olumsuz davranışları baskı altına alarak devre dışı bırakmaya çalışır . Bireyler bu toplumsal yapının bir kesimi olmak için kendi iç dünyaları ve etrafı ile bağdaşmaya çalışır (Ünal 2000). Bulunduğu toplum tarafından dışlanan bireyler kendilerine yapılan dışlamayı içselleştirerek kendilerini toplumdan izole eder ve içinde bulunduğu topluma karşı düzgünce yabancılaşır . İçinde bulunduğu toplumla irtibat halinde olmayan etrafında bulunan bireylere ve toplumdaki olaylara karşı kendisini soyutlayan bir birey depresyonla karşı karşıya kalabilir .

Bireylere depresyon tanısı koyabilmek için gözlenen semptomların en az iki haftadır devam etmesi gerekmektedir. Gündelik omurdaki moralsizliği depresyondan ayıran semptomların müddeti ve şiddetidir . Beyin görüntüleme çalışmaları depresyondaki bireylerin fikir, duygudurum , uyku ve iştahla ilgilenen beynin kısımlarının farklı çalıştığını kanıtlamaktadır . Depresyon bireyin tek başına aşacağı bir bozukluk değildir depresyondaki bireyin profesyonel dayanak alması gerekir. Depresyonun temel belirtileri ortasında ümitsizlik , unutkanlık, karamsar niyetler , çaresizlik hissi , motivasyon kaybı , yalnızlık hissi, hayattan zevk almama hayatın anlamsız gelmesi yer alır depresyondaki bireyler çoklukla günün sabah saatlerinde daha depresif olurlar, depresyondaki bireyin günlük gücü azalır geceleri uykuya dalmakta zahmet çeker rahat bir uyku uyuyamaz. Depresyondaki bireyin iştahında değişimler meydana gelir.

Depresyon hakkındaki bugünkü tıbbi görüşler depresyonun duygulanımsal, kognitif, davranışsal fizikî semptomlarla görülen bir depresif bozukluk olduğunu varsaymaktadır . Depresyon en sık görülen psikiyatrik bozukluktur. Depresyon halk tarafından bilinen en eski ruhsal bozukluklar ortasında yer alır.Ruhsal hastalıkları , içinde bulunduğu kültüre nazaran pahalandırmak gerekir örneğin ; Doğu toplumlarında depresyonun bedensel şikayetlerle nüksettiği , intihar oranının Avrupa ve Amerika üzere batı toplumlarına nazaran daha az görüldüğü bilinmektedir(Kara,Sayar ve Saygılı 1997) .Batı toplumlarında depresyondaki birey suçluluk hissini Doğu toplumlarındaki bir bireye nazaran daha fazla yaşamaktadır (Yeşilbaş 2008 ). Yapılan bir araştırmaya nazaran Çin halkının Avrupa’lılara nazaran depresyona daha fazla eğilimli olduğu gözlenmiştir . Çinlilerdeki ruhsal külfetlerin vücuda yansıması batılılara nazaran daha yüksek olduğu belirtilmiştir. ( Ling Chian ve ark. 2007) Depresyonun birtakım cinslerindeki biyolojik tesirler hayli güçlü de olsa kültürel faktörlerin patoplastik faktörle dışavurumu değiştirebileceği düşünülmektedir . Biyokimyasal mahrumluk yaşayan bireylerin bu durumu tahlil etmeleri, yaşantıyı bir davranışa dönüştürmeleri ve dönüştürülen davranışa yönelik toplumsal yansılara yanıt vermeleri beklenir ( Manson 1996).

Dünya sıhhat örgütünün yaptığı araştırmalara nazaran 2020 yılından itibaren depresyonun kalp damar hastalıklarından sonra dünyada en yaygın görülen ikinci hastalık olacağı kestirim edilmektedir. (Üstün ve ark.2004 )Bilimsel araştırmalara Nazaran yirminci yüzyılın ikinci yarısında depresyon toplumlarda fark edilecek seviyede artmıştır (Williams ve Neighbors 2007). Buradan anlayacağımız bireylerin giderek mutsuzlaşarak depresyona yakalanma risklerinin artmasıdır. Bu etapta hangi faktörlerin depresyonun ortaya çıkmasında yardımcı olduğu ilgi çekmektedir . Birçok araştırmada vurgulanan , eğitim seviyesinin düşük olması , olumsuz hayat şartları , işsizlik, ekonomik seviyenin düşük olması ve bayan olmak bilhassa birtakım toplumlarda bayanların hak ve özgürlüklerinin kısıtlanması ve fizikî şiddet görmeleri bayanların erkeklere nazaran depresyona girme mümkünlüğünü arttırmaktadır. Gündelik yaşanılan olumsuz olaylar, çocukluk devri travmaları, bilhassa ergenlik periyodunda görülen bağ Meseleleri, bireyin psikoseksüel gelişimsel süreçleri kadar toplumsal süreçler tarafından da belirlenen parametrelerdir. (Ünal ve Özcan 2000). Depresyonun bu kadar tanınan bir ruhsal bozukluk olmasındaki temel sebep depresyon olaylarındaki artışın yaygın olarak görülmesidir.

Depresyonun yaygınlaşmasındaki topluma bağlı sebeplerini bilhassa Batı kültürlerinde gözlemlenen ekonomik , kültürel ve çevresel değişimleri gözden geçirerek anlaşılacağı tabir edilmiştir. Sanayi kentlerinde yaşanan denetimsiz nüfus artışı , yurt içi yahut yurt dışı göçler, fizikî etraftaki yeni varyasyonlar , aile bağlarının farklılaşması , toplumsal bağlantıda yaşanan aksaklıklar ,bireylerin iç dünyalarına kapanarak toplum şuurunun bozulması, günlük hayattaki gerilim faktörlerinin çoğalması , büyük kentlerdeki trafik sıkıntıları , işsizlik, ekonomik meseleler depresyonun artış sebebini ve bireyler üzerindeki tesirlerini anlamak için üzerinde durulması gereken temel değişkenlerdir . Temel değişkenler insanın iç dünyasında ve kültürün kıymet sisteminde değişiklikler yaratmıştır. Temel değişkenler ruhsal yapıda gözlenen değişimleri anlamak için değerli bir rol oynamaktadır.İsveç,Norveç Kanada üzere gelişmiş ülkelerde , ebeveyn kaybı, ailedeki çocuk sayısının üçten çok olması ve işsizlik üzere parametrelerin bilhassa çalışan bayanlarında depresyon riskini artıran sebeplerdir. Lakin Türkiye üzere gelişmekte olan ülkelerdeki yapılan araştırmalara nazaran ise eğitim seviyesinin ve fakirliğin daha belirleyici parametreler olduğu ispatlanmıştır. Gelişmemiş ülkeler de gelişmiş ülkelerde yaşanan süreçleri içinde bulunmuş oldukları sosyoekonomik ve kültürel gelişmişlik seviyesine uygun bir biçimde yaşamaktadır (Cimilli 2001). Depresyonun toplumsal değişkenlerle kontağını tetkik eden araştırmalarda toplumun sosyoekonomik seviyesi düşük kümelerini oluşturan farklı etnik ve kültür kümelerinde depresyonun yeteri tanınamaması ekonomik seviyesi düşük bireylerde daha az rastlandığı yanılgısına neden olmuştur ( Cimilli 2001). Toplumsal imkanların yetersizliği ve eğitim seviyesinin ve sosyokültürel düzeyin düşüklüğü depresyonun yaygınlık seviyesi ile alakalı bulunmuştur. Sosyokültürel düzeyin yüksekliği ve yüksek akademik eğitim seviyesinin depresyona karşı gözetici olduğu fikri ortaya sürülmektedir.

Özet olarak; yapılan araştırmada kültürün depresyon üzerinde lisan , ırk , cinsiyet , ekonomik durum, eğitim seviyesi üzere etkenleri gözlemlenmiştir . Depresyonun bilhassa bayanlarda , işsizlerde , sosyoekonomik seviyesi düşük bireylerde, çocukluk periyodunda travma geçmişi olanlarda görülme sıklığının daha fazla olduğu kanısına varılmıştır. Depresyonun tedavisinde, kişinin ruh sıhhatini ve his durumunu etkileyebilen aksiliklerin giderilmesini amaçlayan bilişsel-davranışsal psikoterapi ,antidepresan tedavisi ve elektro konvülsif tedavisi kullanılır.Tedaviye başlamadan evvel uzman tarafından teşhisin gerçek konulması gereklidir. Verimli bir tedavide 1-2 hafta içerisinde kısmi düzelme, yaklaşık 8-16 haftada aralığında da tam düzelme elde edilebilir.

Kaynaklar
Cimilli,C.(2012) Psikiyatride kültürel formülasyon. Psikiyatride Aktüel, 2(2):164-174. Ersoy,MA.(1999) Psikiyatri ve toplumsal bilimlerin ilişkisi. Klinik Psikiyatri Dergisi, 2:230-238
Kara,H., Sayar,K., Saygılı,S.(1997). Kültürel psikiyatri açısından depresyon kavramı. Klinik , Psikofarmokoloji Bülteni 7 (1-4) : 59-63..
Ling Chang MX, Jetten J, Cruwys T, Haslam C (2017) Cultural identity and the expression of . depression a social identity perspective. J Community Appl Social Psychology, 27:16-34.
Üstün,TB., Ayuso-Mateos JL, Chatterji,S. ve ark. (2004) Küresel Burden of depressive disorder . the year 2000. Br J Psychiatry,184: 386-392.
Ünal S (2000) Psikiyatrik uygulamalarda sosyokültürel duyarlılık. Anadolu Psikiyatri Dergisi, . 1: 225-230.
Yeşilbaş, D. (2008) Majör Depresyon tanısı konulan şahısların depresyonlarını tabir biçimleri . (Uzmanlık tezi). İstanbul, TC Sıhhat Bakanlığı Prof. Dr. Mazhar Osman Ruh Sıhhati ve . Hudut Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesi.
Williams DR, Neighbors HW (2007) Duygudurum Bozuklukları Üzerine Toplumsal Bakış Açıları . Duygudurum bozuklukların epidemiyolojisi. Duygudurum Bozuklukları Temel Kitabı.