İlişkinin sürmesinde doyumun etkisi

Günlük hayatta etrafımızdaki şahıslarla kurduğumuz ve sürdürdüğümüz bağ, şahıslar ortası bağlantılarımızda ve yaşama sevincimizde kıymetli bir tesire sahiptir. Yaşama sevincimiz, büyük oranda bağlarımızdan aldığımız doyuma bağlıdır.

Bir ilginin doyumu, besleyiciliği ile yakından bağlıdır. Besleyiciliği tatmin etmeyen münasebetler, doğal olarak doyum vermez. Doyum vermeyen bir alaka de sürmez yahut sürdürülemez.

İlişkilerdeki besleyicilik, beslenebilme ve besleyebilmeye bağlıdır. Bunu sağlayabilmek için hem kendimizin, hem de bağlantıda olduğumuz kişinin muhtaçlıklarını ve besleme halini bilmek gerekir. Çünkü;

Bazı beşerler yemek ile besler, kimileri bilgi ile.

Bazıları şefkat ile besler, kimileri ilgi ile.

İhtiyaç duyduğumuz besini bir kaynaktan alabileceğimiz üzere farklı kaynaklardan da sağlayabiliriz. Ne kadar yeterli beslenebilirsek, o kadar düzgün besleyebiliriz. Böylelikle münasebette karşılıklı iki rolü de deneyimleriz; hem beslenen, hem besleyen.

Bir ilgiden beslenirken neye gereksinim duyduğumuzu bilmek, gerektiğinde bunu lisana getirmek ve bu hususta sorumluluk almak münasebetten alacağımız doyumu tesirler. Bunun yanı sıra, karşımızdaki şahıstan neyi, ne kadar talep edebileceğimizi bilmemiz de gerekir. Böylelikle karşımızdaki bireyle ilgili mümkün hayal kırıklıklarını önlemiş ve bağa dair beklentilerimizi gerçekçi bir tabana taşımış oluruz.

Bir ilgiyi beslerken, neye muhtaçlık duyduğumuzu bilmek kadar, ilgi içinde olduğumuz kişinin neye gereksinim duyduğunu bilmek de çok kıymetlidir. Zira bizim için kıymetli olan şey, karşımızdaki kişi için bir mana tabir etmeyebilir. Çok bilindik bir öykü olan; “Timsah ile Filin Aşkı” bu duruma örnek olarak verilebilir.

Hikayeye nazaran; birbirlerine aşık olan timsah ile fil evlenmeye karar verirler. Birbirlerini o kadar çok severler ki, bu sevginin bir göstergesi olarak ikisi de kendisi için en kıymetli olan şeyi eşine vermek ister. Timsah suda yakaladığı en hoş balıkları, fil de kendisi için en taze olan otları eşine verir. Lakin bu durum iki tarafı da mutlu etmez. Zira etobur olan timsah için otun, otobur olan fil için ise etin hiçbir manası yoktur. Anlarlar ki kendileri için pahalı olanı vermek, sevginin bir göstergesi olsa da eşi için birebir bedelde olmayabiliyor. Bu tecrübenin akabinde ikisi de eşlerine kendileri için en pahalı olanı değil, eşleri için en pahalı olanı vermeye karar verirler. Böylelikle ortalarındaki yakınlık ve sevgi artar.

Timsahla filin hikayesinden anlıyoruz ki; hepimiz muhtaçlık duyduğumuz besine ve hasebiyle besini verene yakınlık duyuyoruz. Karşımızdaki kişinin neye muhtaçlık duyduğunu bilmek, alakanın besleyiciliği ve devamlılığı açısından hayli kıymetlidir. Lakin bununla birlikte göz önünde bulundurulması gerektiğini düşündüğüm bir diğer konu; karşımızdakinin neye gereksinim duyduğu kadar, bu muhtaçlığın ölçüsünün dikkate alınması gereğidir. Çünkü besinden mahrum bırakmak ne kadar ziyanlı ise, besine boğmak da bir o kadar ziyanlıdır. Kaş yapayım derken göz çıkarmamak gerekir.

Bu hususta belirtmek istediğim bir öteki durum da; gereksinimlerin karşılanmasında zamanlamaya dikkat edilmesi gereğidir. Bir şey, muhtaçlık olmaktan çıkmışsa eski kıymetini kaybeder. Vaktinde gerçekleştiğinde değerli olan bir şey, vakti geçtiğinde değersizleşebilir. “Isınmak üşürseniz, dinlenmek yorulursanız güzeldir” der Pascal. Yani bir şeyin kıymeti onu duyulan gereksinim nispetindedir.

İlişkinin canlılığı, vaktinde ve gereğince beslenmesiyle mümkündür. Aksi halde bağın uzun sürmesi çok zordur. Bir bağlantı doyum vermemesine karşın sürüyorsa; bireylerin bu ilgiyi bir tercih olarak değil, bir mecburiyet olarak algılamalarından ötürüdür.

Özetle hepimiz neye açlık duyuyorsak, o alanda doyurucu bir besine ve münasebetiyle besini verene yakınlık duyuyoruz. Bu yüzden bir ilginin doyumu ve devamlılığı; tarafların neye, ne kadar ve ne vakit muhtaçlık duyduklarını bilmelerine ve buna nazaran davranmalarına bağlıdır. Vaktinde karşılanmayan muhtaçlıklar, sonrasında karşılanmaya çalışılsa bile münasebette onarılması sıkıntı durumlara yol açabilir. Çünkü; “geç yağan yağmurlar, hayat vermez kurumuş yapraklara.”