Ailelerle çalışırken

Aristoteles için aile, insanın doğal bir gereksinimi olan güvenlik, sevgi ve toplumsal dayanışmanın temelini oluşturuyordu.

Buradan yola çıkarak öncelikli olarak aile içerisindeki bağlanma biçimlerini ele almamız gerekecektir. Ailenin duygulanımı, his tabir halleri; topluma iştirak hali, toplumsal alana dahiliyeti, toplumsallığın aileye girişi , öbür ailelerle ilgiye geçmek, öbür ailelerle temas, kök ailelerle bağlarının ayrıntılı boyutları demektir.

Doğada hiçbir canlının bonsai, kumar, bitcoin üzere alışkanlıkları ve bağımlılıkları yoktur. Aile bu minvalde; sevgi-bağ, bağımlılık ilişkisi içinde de çaprazlanır. Bireyi müdafaaya çalışır.

Rousseau, aileyi doğal bir toplumsal kontrat olarak görür. Ona nazaran aile, bireylerin topluma entegre olmasını sağlayan bir yapıdır ve çocukların, faziletleri ve toplumsal pahaları öğrendikleri birinci yerdir.

Ailenin içindeki mukavele nedir? Muahede nedir? Aile içindeki ortak kurallar nedir, bu kuralları kim belirliyor? Birinci tanışmadan itibaren beşerler; isteme, nişan, nikah, düğün vb. bunların tamamı toplumla, toplumca yapılan bir muahededir. Halka açık bir konuşmayı, halka duyurmayı davul ve zurnalar üstlenir. Sessiz düğünler pek güzel karşılanmaz.

Freud, aileyi ruhsal gelişimin temelini oluşturan bir kurum olarak görür. Ona nazaran, çocukların kişilik gelişimi ve cinsel kimliklerinin oluşumu, aile içindeki ilgilerden büyük ölçüde etkilenir.Ölümünden sonra Freud’u her tarafıyla tahlil eden ünlü Fransız Psikanalist Lacan tüm psikoseksüel kavramlarının öteki ile hemhal olduğunun altını çizer. Oral periyot başta olmak üzere, her periyodunda bir öteki isteği olan bebek, her evrede anne; baba, babanın yasası, annenin yokluğu, cinsel yasaklar ile karşılaşıp insancıl bir noktaya hakikat masraf. İnsan bu manada birikerek oluşan ve katman katman aile içinde gelişen bir varlıktır. İnsan; mizaçtan, güdüden ve dürtüden ileri giderek kültür ile tanışıp ruhsal tertipler oluşturmuştur. Freud’a nazaran, aile münasebetleri ve çocukluk tecrübeleri, bireylerin kişilik gelişimini tesirler. Aile içi bağların ve dinamiklerin anlaşılması, bireylerin ruh sıhhatini etkileyen kıymetli bir faktördür. Freud’un müsaadeden bakılırsa yegane yer olan bilinçaltı, anne ve baba olmak üzere öteki aile üyeleriyle doludur.

Sosyolojinin kurucusu olarak Durkheim, aileyi toplumsal dayanışmanın ve toplumsal nizamın korunmasında değerli bir rol oynayan bir kurum olarak görür. Aile, bireylerin topluma entegre olmasını ve toplumsal normları öğrenmesini sağlar. Toplumun ana damarlarına ulaşmanın, yerleşmenin ve yer edinmenin bir yolu olarak toplumsallık için bir araç olarak karşımıza çıkar.

Engels, aileyi kapitalist toplumun bir eseri olarak ele alır. Ona nazaran, kapitalist sistem altında aile, özel mülkiyetin korunması ve mirasın aktarılması için bir araç olarak kullanılır. İdari ve iktisadi birliğin en değerli yansıması, konuttan birinin kesinlikle çalışmasıdır. Ayrıyeten mutfak, barınmak, masraflar de bu konut iktisadı için değerlidir.

Mirasın taşıyıcıları olarak, sonraki nesil, evvelki nesli temsil etmek zorunda hisseder. Miras anlayışı toplumda çok değişkenlik gösterir. Bu aileler ortası ilgilerde hayli kıymetli yer fiyat.

Beauvoir, aileyi bayanların ezilmesinin ve toplumsal cinsiyet rollerinin pekiştirilmesinin bir aracı olarak eleştirir. Ona nazaran aile, patriyarkal toplumun ve bayanların ikincil bir pozisyonda kalmasının bir aracıdır. Aile içindeki bağlardaki erk gücü, erkek egemenliği birçok vakit baskının kaynağını işaret eder.

Foucault, aile içindeki normlar ve kuralların bireylerin özgürlüğünü ve kimliklerini sınırladığını savunur. Ona nazaran bireyin kırpıldığı yerdir. Bu açıdan aile kavramına kuşkuyla bakılır.

Butler, queer teori ve cinsiyet çalışmalarıyla tanınan bir düşünürdür. Ona göre, aile kurumu cinsiyet normlarının ve kimliklerinin oluşumunda merkezi bir rol oynar. Butler, aile içindeki heteronormatif yapıların cinsiyet çeşitliliğini ve özgürlüğünü engellediğini savunur. Queer teori, cinsiyet ve cinsellikle ilgili klasik kategorilere ve tariflere meydan okurken, farklı kimliklerin ve tecrübelerin çeşitliliğini kutlar. Queer teorisyenler, cinsiyet ve cinsellikle ilgili olanın sabit, doğal yahut kozmik olmadığını savunur ve bunun yerine bu kavramların vakitle ve toplumsal olarak nasıl değiştiğini ve çeşitlendiğini vurgularlar. Bu teori, bireylerin cinsiyet ve cinsellikle ilgili olarak kendi kimliklerini ve tecrübelerini inşa etme özgürlüğünü takviyeler ve çeşitliliği kutlar.

Uzman Psikolog Serhat Özmen