İlişki ve psikoterapi üzerine

İlişki

Tartıştığımız tüm insan tecrübesi istikametleri, alaka bağlamında gerçekleşir. İnsan olmak, aslında ya da hayal gücünde daima olarak öteki beşerlerle alaka içinde olmaktır. Münasebet odaklı bütüncül psikoterapi, sözün tam manasıyla hiçbir insan faaliyetinin bağsız olamayacağını ileri sürer. En münzevi keşiş bile yalnızdır, yalnızca bağlantı bilgisiyle ve alakaya karşı bir zıtlık içinde: Su içinde yüzen bir balık, suyun ıslak olduğunu bilmez zira ıslaklık, lakin ıslak olmayanla karşılaştırıldığında mana kazanır; tıpkı formda, hiçbir ilgi manalı olamaz, fakat münasebetle karşılaştırıldığında mana kazanır.

İnsan tecrübesindeki alakaların yaygınlığını dikkate alarak, diğerleriyle münasebetler geliştirmek hakikaten her bireyin temel misyonu olabilir mi diye merak edebiliriz. Tahminen de alaka yalnızca ruhsal bir muhtaçlık değil, tıpkı vakitte biyolojik bir gereksinimdir, Mitchell’in (1993) ileri sürdüğü üzere: “Bağlanma, daha temel biyolojik gereksinimlerden türetilmemiştir; bağlanma, bir kuşun yuva yapma davranışı kadar temel olarak türetilmiş temel bir biyolojik ihtiyaçtır” (s. 22). Beşerler, diğerleriyle bağ kurma açlığıyla birlikte evrimleşmişlerdir. Ben yalnızca bir ‘ben’ değilim; birçok ‘biz’in bir parçasıyım ve benim ‘ben’liğim, katıldığım her ‘biz’in kalitesine bağlıdır.

Çok uzun bir müddet boyunca, psikoterapistler alakayı insan tabiatının temel bir tarafı olarak azımsamış yahut hatta göz arkası etmişlerdir. Psikoterapi, birden fazla vakit bir ‘ben’in kutlaması olmuş, ferdi sıhhat ve büyüme için oksimoronik bir arayış olmuştur. Bir birey, bağlantıları nedeniyle kendisi olur; bir ilgi, içindeki bireyler nedeniyle kendisi olur. Hiçbiri başkasından bağımsız olarak var olamaz.

Terapötik İlişki

Danışan ve terapist ortasındaki münasebet benzersizdir, insanların girdiği öbür ilgilerden farklıdır. Elbet, öbür münasebetler de büyüme ve değişimi destekleyerek “terapötik” olabilir; sizinle ilgilenen, size hürmet duyan, acınızı paylaşan ve başarılarınızı kutlayan biriyle münasebet içinde olmak büyümeyi ve güzelleşmeyi dayanaklar. Lakin, birçok doğal olarak oluşan münasebette bir çeşit talep niteliği vardır, bir çeşit şartlılık: bağlantı, fakat her iki taraf da birbirinin davranışlarından ekseriyetle mutlu kaldığında ve her biri birlikte olmaktan kendisi için bir şeyler kazandığında devam eder. Neden seninle ilgide kalıyorum? Zira bu bağ beni tatmin ediyor, zira bana gereksinimim olan ve/veya hoşlandığım bir şey veriyorsun. Dostluklar, meslektaş bağlantıları ve romantik bağlar, bu çeşit karşılıklı yararların çeşitleri üzerine inşa edilmiştir.

Terapötik bir ilgi, buna karşılık, varlığını büsbütün bir kişinin, danışanın, uygunluğuna olan bağlılığa dayandırır. Karşılıklı değildir, zira terapist (etkileşimden sıklıkla memnuniyet alsa da) orada kendini mutlu etmek için değildir. Terapötik ilginin maksadı, danışanın büyümesi için gerekli olanı elde etmesidir. Terapistin rastgele bir büyümesi yahut memnuniyeti bir yan tesir, bir bonus olup, terapötik mukavelenin bir modülü değildir. Ayrıyeten, terapötik ilgi, öğretmen ve öğrenci veya avukat ve müvekkil arasındaki üzere “tek yönlü” bir beklenti olan başka münasebetlerden de farklıdır, zira bu kontrat düzenlemelerinde öğretmen veya avukatın, danışanın büyümesini teşvik etmek için kendi açıklığını ve savunmasızlığını tam olarak kullanması beklenmez.

Terapötik bir bağlantı kurmak ve sürdürmek, hassas bir istikrar gerektirir – ilgili ancak talepkar değil, savunmasız ancak zayıf değil, kendini farkındalığı paylaşmaya istekli lakin bu farkındalığı danışana zorlamayan. Çok kaygı ile (bu, danışanın terapisti mutlu etmek için davranmasını davet eder) yetersiz telaş (bu, alakayı zayıflatır ve danışanı takviyesiz hissettirir) ortasında duraklayan ilgi odaklı bütüncül bir psikoterapist, danışanın kendi suratında büyüme -ya da büyümeme- hakkını tıpkı derecede içtenlikle desteklerken, danışanın yeterliliğiyle hakikaten ilgilenir.

Kişinin kendi sevinci yahut acısı, sırf diğer biriyle, geçmişte ya da şu anda, samimi bir bağlam içinde tam olarak deneyimlenebilir. Tahminen de bu türlü samimi bağların yokluğu, insanları psikoterapiye getiren tipten travmalar ve düşünceler yaratmada kritik faktördür, terapötik ilgi içinde meydana gelen çeşitten samimi bağların, travmayı ve ezayı güzelleştirmede tesirli olabileceği nihaidir. Terapistin, danışanın keşfettiği tecrübesi paylaşmaya, alakada tam olarak var olmaya ve katılmaya ve insan olmaya istekli olması, bağ odaklı bütüncül psikoterapinin özüdür. Bu istek, danışanın, kendisinin kapalı yahut duvarla kapatılmış kısımlarına daha da cesurca yol almasına yardımcı olmak için gereken maharet ve bilgiyle birleştiğinde, psikoterapötik misyonun özüdür.