İnsan ve olma

İnsan olma süreci korkutucu derecede karmaşık bir alan. Neyle uğraştığımızı anlamaya başlamak için şeyleri basitleştirmemiz, ayrıntılardan kimilerini ayıklamamız gerekir ki altta yatan yapıyı anlayabilelim. Ormanı görmemiz gerekiyorsa, bir mühlet için kimi ağaçları göz arkası etmeliyiz. İnsanların nasıl işlediğine dair her açıklama, bir çeşit şemayı, birtakım şeyleri vurgulayan ve başkalarını yok sayan bir haritayı işaret eder. “Harita, bölge değildir” fakat karmaşık bir dünyada yol bulmaya çalışırken haritalar hala yararlıdır. Kimi psikologlar insan fonksiyonunun en kıymetli data olarak gözlemlenebilir davranışları vurgulayan bir formda haritalarını çizmiştir. Kimileri daha çok bilişle ilgilenmişken, kimileri hisleri öne çıkarmıştır. Kimileri geçmişin şu an ve artık ne yapacağını en düzgün halde anlamlandırmanın yolu olarak geleceğe bakarken, başkaları kişinin burada ve artık ne olduğunu ve ne yaptığını incelemişlerdir.

Çoğu vakit, beşerler bağlar tarafından nasıl şekillendirildiklerinin farkında değildir. Bir ebeveynin öğrettiklerinden ne kadar öğrendiklerini ya da bir öğretmenin, bir komşunun yahut makul bir arkadaşın tesirini anlatırlar. Fakat, şuurlu olarak bildikleri ve hatırlayabilecekleri yalnızca bir buzdağının zirvesi. Tahminen de tüm bunlar ortasında en değerli tesirler, birinin kendine ve sürekliliğine temel his benliği veren, lisan edinilmeden evvel gerçekleşir. Bir öğrenme tecrübesinin kalitesini simgeleyecek sözcükler olmadan, tecrübenin tabiatı süratle şuurlu farkındalıktan uzaklaşır. Ve bu türlü bir farkındalıksız biçimde şekillendirme, kendilik, başkalar ve çevresel dünya hakkındaki duygusal tepkimize kalpten dokunur. Bu benlikle başkalarıyla dünya içinde, daima tecrübemizin manasını verir.

Ne demiştik? İnsan olma karmaşık bir süreç. Süreç sözü burada değerli. Bu yazının bir yere varmasını beklemek, bir sonuç ummak yanılgı olur. Lakin insanı öğrenen sonra öğrendiklerini unutan ancak sonra hatırlayan olarak görmek fonksiyonel olabilir.

Değindiklerimin size temas etmesi dileğimle..