Kan eksikliği neden olur? kansızlık kilo aldırır mı?

KANSIZLIK NEDİR?

Kansızlık (Anemi), kandaki kırmızı kan hücrelerinin olağandan daha az oksijen taşıma kapasitesine sahip olması manasına gelmektedir. Bu durum, bedenin dokularına kâfi oksijen ulaşmamasına neden olabilmektedir.

KAN EKSİKLİĞİ (KANSIZLIK) BELİRTİLERİ NELERDİR?

Kansızlık belirtileri, kansızlığın şiddetine ve altında yatan nedenlere bağlı olarak farklılık gösterebilir. Fakat çoklukla aşağıdaki belirtiler kansızlık durumunda görülebilir:

• Yorgunluk ve Halsizlik
• Soluk Cilt ve Zayıf Cilt Rengi
• Nefes Darlığı
• Baş Dönmesi ve Baş Ağrıları
• Kalp Çarpıntısı ve Sistemsiz Kalp Atışları
• Soğuk Eller ve Ayaklar
• Dikkat ve Konsantrasyon Problemleri
• Düşük İmmünite
• Çarpıntı

Kan Eksikliği (Kansızlık) Neden Olur?

Kansızlığın nedenleri bireyden şahsa farklılık gösterebilir ve tedavi, altta yatan nedenin belirlenmesine dayanarak yapılır. Yaygın kansızlık nedenleri şunlardır:

1. Demir Eksikliği Anemisi

En yaygın anemi tipidir ve dünya genelinde en sık görülen beslenme yetersizliğidir. Demir, hemoglobin üretimi için gereklidir. Yetersiz demir alımı, emilim sıkıntıları, hamilelik, kan kaybı (adet periyodu, mide-barsak kanamaları), süratli büyüme devirleri üzere durumlar demir eksikliği anemisine neden olabilir.

1. B12 Vitamini Eksikliği Anemisi

B12 vitamini, kırmızı kan hücrelerinin sağlıklı olması için gereklidir. B12 vitamini eksikliği, ekseriyetle hayvansal besinlerden alınan B12 vitamini yetersizliği olması, mide ameliyatları ve B12 vitamini emilimini etkileyen durumlar sonucu ortaya çıkabilir.

1. Folik Asit Eksikliği Anemisi

Folik asit (folat), DNA sentezi ve kırmızı kan hücrelerinin üretimi için değerlidir. Günlük diyetle yetersiz folik asit alımı, malabsorpsiyon problemleri, hamilelik, alkolizm, bağırsak problemleri üzere durumlar folik asit eksikliği anemisine neden olabilir.

1. Kronik Hastalıklar ve Enflamasyonlar

Bazı kronik hastalıklar, inflamasyon süreçleri ve kimi kanser çeşitleri bedende üretilen sitokin ismi verilen iltihaplı proteinlerin artmasına yol açar. Bu sitokinler, demirin emilimini olumsuz tarafta etkileyerek demir eksikliğine neden olabilir. Uzun vadeli denetimsiz inflamasyonlar demir metabolizmasını etkileyerek azalmasına yol açabilir ve kırmızı kan hücrelerinin üretimini etkileyerek anemiye neden olabilir.

1. Hemolitik Anemiler

Kırmızı kan hücreleri, bedendeki oksijeni taşıyan hemoglobin içerir. Hemolitik anemilerde, kırmızı kan hücreleri süratli bir biçimde parçalanarak hür hemoglobin açığa çıkar ve beden bunu işlemekte zorlanabilir. Böylelikle, bedendeki hemoglobinin seviyesinin düşmesine ve hasebiyle aneminin oluşmasına yol açar. Bu durumlar genetik olabilir yahut çeşitli sebeplerle ortaya çıkabilir.

1. Talasemi ve Orak Hücre Anemisi

Kalıtsal olan bu anemi çeşitleri, kırmızı kan hücrelerinin yapısında bozukluklarla bağlantılıdır. Talasemi, kırmızı kan hücrelerinin ömrünün kısa olmasına ve kolay kolay parçalanmasına yol açar. Orak hücre anemisi, kırmızı kan hücrelerinin süratli bir halde parçalanmasına ve olağandışı orak hücrelerin damarlarda tıkanıklıklara neden olmasına yol açar. Sonuç olarak bedende oksijen taşıma kapasitesinin azalmasına ve anemi gelişimine yol açar.

1. İmmünolojik Anemiler

Vücut bağışıklık sisteminin kendi kırmızı kan hücrelerini yabancı bir tehdit olarak algılaması ve bunlara karşı antikorlar üretmesi ile oluşur. Antikorlar, kırmızı kan hücrelerinin yüzeyinde bulunur ve onları amaç alarak yıkıma uğratır. Süreç anemiye sebebiyet verebilir.

1. Diğer Nedenler

Aplastik anemi (kemik iliği üretiminin azalması), böbrek hastalıkları, lösemi üzere durumlar da anemiye sebep olabilir. Aplastik anemi, kemik iliğindeki kök hücrelerin azalması yahut fonksiyonlarının bozulması sonucu oluşan bir anemi tipidir. Böbrek hastalıklarında, kırmızı kan hücrelerinin üretimi ve sirkülasyonu üzerinde olumsuz tesirler görülebilir. Lösemide, kanserli beyaz kan hücreleri olağan beyaz kan hücrelerinin üretimini pürüzler ve öbür kan hücrelerinin üretimini tesirler. Bu sebeple kırmızı kan hücrelerinin azalmasına ve anemi gelişimine yol açar.

Kansızlık Kilo Aldırır Mı?

Kansızlık, yani anemi, direkt kilo alımı ile ilişkili bir durum değildir. Fakat, anemi kilo alımına dolaylı olarak tesir edebilecek birtakım faktörlere neden olabilir:

• Enerji Düzeyinin Azalması: Anemisi olan şahıslarda oksijen taşıma kapasitesinin düşmesi nedeniyle güç düzeyi azalabilir. Bu durumda kişi daha az fizikî aktivite yapabilir ve hasebiyle günlük güç tüketimi azalabilir.
• Demir Eksikliği ve Çok Yeme Bağlantısı: Demir eksikliği anemisi, demirin yetersiz alımı yahut emilimi sonucu ortaya çıkar. Demir eksikliği olan bireylerde bazen “Pica” denilen durum gelişebilir. Pica, olağandışı ve yeme dışı objeleri (örneğin, buz, toprak, kağıt gibi) yeme isteği olarak kendini gösterir. Sonuç olarak kişinin sistemsiz ve istikrarsız bir formda beslenmesine ve kilo değişikliklerine neden olabilir.

Ancak, unutulmamalıdır ki her anemisi olan kişi bu tesirleri yaşamayabilir ve bu şahıslarda kilo alımı, kilo randımanı yahut kilo değişikliği üzere durumlar, birçok diğer faktöre bağlı olabilir. Kilo değişiklikleri çok çeşitli etkenlerden etkilenebilir ve anemi yalnızca bir faktör olabilir.

Kansızlıkta Nasıl Beslenilmeli?

Kansızlıkta beslenme, bedendeki demir ve başka besin öğelerinin tertipli ve istikrarlı alınmasıyla desteklenmelidir. Kansızlık, ekseriyetle demir eksikliği anemisi olarak ortaya çıkar, bu nedenle bilhassa demir içeren besinleri tüketmek değerlidir. Dahası, B12 vitamini ve folik asit üzere başka besinlerin de alınması, kırmızı kan hücrelerinin sağlıklı bir halde üretilmesine katkı sağlar. Kansızlıkta beslenme için tekliflere bakacak olursak:

1. Demir İçeren Besinleri Tüketin

– Kırmızı et: Bilhassa dana eti ve kuzu eti üzere kırmızı etler, yüksek ölçüde demir içerir.

– Yumurta: Yumurta sarısı, demir ve B12 vitamini bakımından zengindir.

– Deniz eserleri: Bilhassa istiridye ve karides üzere kabuklu deniz eserleri demir açısından zengindir.

– Baklagiller: Mercimek, nohut, kuru fasulye üzere baklagiller hem demir hem de lif içerir.

– Koyu Yeşil Yapraklı Sebzeler: Ispanak, pazı, lahana üzere koyu yeşil yapraklı sebzeler, demir bakımından varlıklı seçeneklerdir.

1. C Vitamini İçeren Besinlerden Faydalanın

– C vitamini, demir emilimini artırır, bu nedenle demir içeren besinlerle birlikte C vitamini içeren besinler tüketmek yararlıdır.

– Portakal, mandalina, limon, greyfurt üzere narenciye meyveleri.

– Yeşil biber, kırmızı biber, brokoli üzere sebzeler.

1. B12 Vitamini ve Folik Asit İçeren Besinler Sofranızda Bulundurun

– B12 vitamini, hayvansal kaynaklı besinlerde bulunur. Et, balık, süt eserleri ve yumurta üzere besinler B12 vitamini içerir.

– Folik asit ise, koyu yeşil yapraklı sebzeler, narenciye meyveleri, kuruyemişler ve baklagillerde bulunur.

1. Demir Emilimini Azaltan Etkenlerden Uzak Durun

– Çay ve kahve üzere içecekler, demir emilimini azaltabilir. Demir içeren besinleri bu içeceklerle birlikte tüketmekten kaçının.

– Lifli besinlerin tüketimi değerli olsa da çok lif alımı demir emilimini azaltabilir. Bu nedenle, demir içeren besinlerle birlikte lifli besinlerin istikrarlı bir biçimde tüketilmesi önerilir.

– Alkolün demir emilimini azaltıcı tesiri olduğu için alkol tüketimini sınırlamak yararlı olabilir.

Kansızlık ve demir eksikliği durumunda hangi besin destekleri önerilir?

Kansızlık ve demir eksikliği tedavisinde doktor kontrolünde demir takviyesi kullanımı değerli bir rol oynayabilir. Hekiminiz, sizin için en uygun demir desteğini ve dozunu belirleyecektir. Genel olarak kansızlık ve demir eksikliği tedavisinde kullanılan birtakım besin destekleri şunlardır:

Demir Destekleri:

• Ferrous gluconate (mide tahrişi riski düşük)
• Ferrous sulfate (daha ucuz, mide tahrişi riski var)
• Ferrous fumarate (mide tahrişi riski düşük)
• Heme demir (hayvansal eserlerde, bitkisel demirden daha âlâ emilir)
• Demir polimaltozat (sıvı, tablet yahut kapsül formunda)

Demir Emilimini Artıran Destekler:

• C vitamini (portakal, limon, greyfurt, kivi, çilek, domates, biber)
• B vitaminleri (doktor kontrolünde)
• Folik asit (kırmızı kan hücresi üretiminde kıymetli, doktor kontrolünde)

Diğer Destekler:

• Bakır (demir emiliminde rol oynar, doktor kontrolünde)
• Çinko (bağışıklık sistemi ve yara uygunlaşması, doktor kontrolünde)

Dikkat Edilmesi Gerekenler:

• Doktor kontrolünde kullanın.
• Dozu aşmayın.
• İlaçlarla etkileşime girebilir.
• Hamile/emzirenler doktora danışsın.

Kan bedellerini artıran doğal içecekler nelerdir?

• Pancar suyu: Demir ve folat açısından zengindir.
• Nar ekşisi şurubu: Demir emilimini artıran C vitamini içerir.
• Kuşburnu çayı: C vitamini ve demir açısından zengindir.
• Ihlamur çayı: Demir emilimini artıran C vitamini içerir.
• Maydanoz suyu: Demir ve folat açısından zengindir.

Demir emilimini artıran besinler hangileridir?

Demir içeren besinleri tüketmenin yanı sıra demir emilimini artırmak için bu besinleri C vitamini kaynağı besinlerle birlikte tüketmek de gereklidir. C vitamini, demiri suda çözünür hale getirerek ve bağırsaklardan emilimini kolaylaştırarak demir eksikliğinin önlenmesine yardımcı olur. Demir emilimini artıran besinlerden kimileri şunlardır:

C vitamini açısından güçlü besinler:

• Portakal: 1 orta portakal günlük C vitamini gereksiniminizin yaklaşık %75’ini karşılar.
• Limon: 1 orta limon günlük C vitamini gereksiniminizin yaklaşık %100’ünü karşılar.
• Greyfurt: 1/2 greyfurt günlük C vitamini gereksiniminizin yaklaşık %50’sini karşılar.
• Kivi: 1 orta kivi günlük C vitamini gereksiniminizin yaklaşık %70’ini karşılar.
• Çilek: 1 fincan çilek günlük C vitamini gereksiniminizin yaklaşık %50’sini karşılar.
• Domates: 1 orta domates günlük C vitamini gereksiniminizin yaklaşık %20’sini karşılar.
• Biber: 1 kırmızı biber günlük C vitamini gereksiniminizin yaklaşık %150’sini karşılar.

Diğer besinler:

• Brokoli: Brokoli, C vitamininin yanı sıra demir de içeren bir besindir. 1 fincan brokoli günlük demir gereksiniminizin yaklaşık %50’sini karşılar.
• Patates: Patates, C vitamini ve demir içeren bir besindir. 1 orta patates günlük demir gereksiniminizin yaklaşık %10’unu karşılar.
• Kuşkonmaz: Kuşkonmaz, C vitamini ve demir içeren bir besindir. 1 fincan kuşkonmaz günlük demir gereksiniminizin yaklaşık %15’ini karşılar.
• Karpuz: Karpuz, C vitamini ve demir içeren bir besindir. 2 dilim karpuz günlük demir gereksiniminizin yaklaşık %10’unu karşılar.

Demir emilimini engelleyebilecek besinlerden kaçının:

• Kafein: Kahve, çay ve kola üzere kafeinli içecekler demir emilimini engelleyebilir. Bu içecekleri demir içeren besinlerden en az 1 saat sonra tüketin.
• Alkol: Alkol de demir emilimini engelleyebilir. Alkol tüketimini sonlandırın yahut büsbütün bırakın.
• Kalsiyum: Süt ve yoğurt üzere kalsiyum içeren besinleri demir içeren besinlerden en az 2 saat sonra tüketin