Panik atak nedeleri ve tedavisi

Panik atak, beklenmedik bir anda ağır dehşet yahut rahatsızlık hissi ile ortaya çıkan bir durumdur. Ekseriyetle fizikî belirtilerle birlikte gelir ve kişinin ömür kalitesini önemli formda etkileyebilir. Bu makalede, panik atağın tarifi, belirtileri, sebepleri ve tedavi metotları bilimsel bir bakış açısıyla ele alınacaktır.

Panik Atak Nedir?

Panik atak, ani başlayan ve ağır bir dehşet ya da rahatsızlık hissi ile karakterize edilen bir durumdur. Çoklukla 10 dakika içinde doruk noktasına ulaşır ve çeşitli fizikî ve ruhsal belirtilerle kendini gösterir. Panik ataklar, tek başına ortaya çıkabileceği üzere panik bozukluğu, depresyon ve öteki anksiyete bozukluklarının bir modülü olarak da görülebilir.

Panik Atak Belirtileri

Panik atağın belirtileri, hem fizikî hem de ruhsal olabilir. İşte en önemli belirtiler:

1. Çarpıntı yahut Süratli Kalp Atışı: Kalbin süratli atması yahut çarpıntı hissi.
2. Terleme: Çok terleme, çoklukla soğuk ter.
3. Titreme yahut Sarsılma: Denetim edilemeyen titreme yahut sarsılma.
4. Nefes Darlığı yahut Boğulma Hissi: Nefes almakta zorluk çekme yahut boğuluyormuş üzere hissetme.
5. Göğüs Ağrısı: Göğüste sıkışma yahut ağrı.
6. Mide Bulantısı yahut Karın Ağrısı: Mide bulantısı yahut karın bölgesinde rahatsızlık.
7. Baş Dönmesi yahut Bayılma Hissi: Baş dönmesi, sersemlik yahut bayılacakmış üzere hissetme.
8. Üşüme yahut Ateş Basması: Soğuk hissetme yahut ansızın ateş basması.
9. Uyuşma yahut Karıncalanma: Ellerde, ayaklarda yahut yüzde uyuşma yahut karıncalanma hissi.
10. Gerçek Dışı Hissetme: Kendi vücudundan yahut etrafından kopmuş üzere hissetme.

Panik Atak Nedenleri

Panik atağın nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte, biyolojik, ruhsal ve çevresel faktörlerin bir kombinasyonu olarak ortaya çıktığı düşünülmektedir. İşte bu faktörlerin kimileri:

1. Genetik Yatkınlık: Ailede panik bozukluğu hikayesi olan bireylerde panik atak riski daha yüksektir.
2. Biyokimyasal Faktörler: Beyindeki kimyasal dengesizlikler, bilhassa serotonin ve norepinefrin üzere nörotransmitterlerin düzeylerindeki düzensizlikler panik ataklara yol açabilir.
3. Ruhsal Faktörler: Travmatik hayat olayları, gerilimli durumlar ve anksiyete üzere ruhsal faktörler panik atakları tetikleyebilir.
4. Çevresel Faktörler: Ağır gerilim, büyük hayat değişiklikleri (örneğin, iş kaybı, boşanma) ve makus hayat şartları panik atak riskini artırabilir.

Panik Atak Tedavi Yöntemleri

Panik atak tedavisi, bireyin gereksinimlerine nazaran özelleştirilmiş bir yaklaşım gerektirir. Esas tedavi prosedürleri şunlardır:

1. Psikoterapi

– Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT): BDT, panik atak tedavisinde en tesirli usullerden biridir. BDT, bireylerin panik ataklarını tetikleyen fikir kalıplarını ve davranışları tanımlayarak ve bunları değiştirmeye çalışarak yardımcı olur.
– Şema Terapi: Şema terapi, çocukluk ve ergenlik periyotlarından kaynaklanan ve yetişkinlikte sıkıntılara yol açan şemaları (olumsuz niyet ve davranış kalıpları) tanımlayıp değiştirmeye odaklanır. Panik atakların temelinde yatan derin ruhsal problemleri ele alabilir.
– Göz Hareketleriyle Duyarsızlaştırma ve Tekrar Sürece (EMDR): EMDR, bilhassa travma sonrası gerilim bozukluğu (TSSB) için geliştirilmiş bir terapi metodu olmakla birlikte, panik atak tedavisinde de tesirli olabilir. EMDR, bireyin travmatik anılarını ve bu anılara bağlı olumsuz inançları yine işlemesine yardımcı olur.

2. Farmakoterapi

– Antidepresanlar: SSRI’lar ve SNRI’lar üzere antidepresanlar, panik bozukluğu tedavisinde yaygın olarak kullanılır.
– Anksiyolitikler: Benzodiazepinler üzere anksiyolitik ilaçlar, panik atakların akut idaresinde tesirli olabilir. Lakin, bağımlılık yapma potansiyeli nedeniyle uzun periyodik kullanımı önerilmez.
– Beta Blokerler: Bu ilaçlar, kalp atış suratını ve kan basıncını düşürerek panik atak belirtilerini hafifletebilir.

3. Başka Tedavi Yöntemleri

– Transkraniyal Manyetik İkazım (TMS): Beynin makul bölgelerine manyetik dalgalar göndererek anksiyete belirtilerini hafifletmeyi amaçlayan non-invaziv bir prosedürdür.
– Yoga ve Meditasyon: Yoga ve meditasyon, zihinsel ve fizikî gevşeme sağlayarak panik atakları önlemeye yardımcı olabilir.
– Teneffüs Teknikleri: Derin nefes alma ve öteki teneffüs teknikleri, panik atak sırasında fizikî belirtileri hafifletebilir.

4. Ömür Stili Değişiklikleri ve Destekleyici Yaklaşımlar

– Fizikî Aktivite: Sistemli antrenman, anksiyete ve panik atak belirtilerini hafifletmeye yardımcı olabilir. Antrenman, beyindeki endorfin düzeylerini artırarak doğal bir sakinleştirici tesir yaratır.
– Beslenme: Sağlıklı ve istikrarlı bir diyet, genel ruh hali ve güç düzeylerini güzelleştirebilir.
– Uyku Tertibi: Nizamlı ve kâfi uyku, anksiyete idaresinde değerli bir rol oynar.
– Toplumsal Dayanak: Aile ve arkadaşların dayanağı, panik ataklarla başa çıkmada kritik bir değere sahiptir. Takviye kümeleri ve toplumsal aktiviteler de yararlı olabilir.

Panik Atak Tedavisinin Aktifliği ve Zorlukları

Panik atak tedavisinin aktifliği bireyden bireye değişebilir. Kimi şahıslar tek bir tedavi sistemiyle güzelleşirken, öbürleri birden fazla yolu bir ortada kullanmak zorunda kalabilir. Tedavi sürecinde karşılaşılan kimi zorluklar şunlardır:

1. Tedaviye Cevap Vermeme: Birtakım bireyler, standart tedavilere karşılık vermez ve bu durum tedavi sürecini karmaşık hale getirebilir.
2. Yan Tesirler: Bilhassa farmakoterapide, ilaçların yan tesirleri tedavi sürecini zorlaştırabilir.
3. Tedaviye Ahenk: Tedaviye nizamlı devam etme ve önerilen ömür üslubu değişikliklerini uygulama konusunda zorluklar yaşanabilir.
4. Stigma: Panik atak ve öbür ruh sıhhati sıkıntılarıyla ilgili toplumsal damgalama, bireylerin yardım aramasını ve tedaviye başlamasını engelleyebilir.

Panik Atak ve Hayat Kalitesi

Panik ataklar, bireyin hayat kalitesini önemli halde etkileyebilir. İş, okul ve toplumsal ömür üzere günlük aktivitelerde fonksiyonellik kaybına yol açabilir. Bu nedenle, panik atakların erken teşhisi ve uygun tedavi formüllerinin uygulanması değerlidir. Tedavi edilmediğinde, panik ataklar kronik hale gelebilir ve panik bozukluğa dönüşebilir.

Panik Ataklarla Baş Etme Stratejileri

Panik ataklarla başa çıkmak için çeşitli stratejiler geliştirilebilir. İşte birtakım teklifler:

1. Gevşeme Teknikleri: Derin nefes alma, progresif kas gevşetme ve görselleştirme üzere gevşeme teknikleri, panik atak belirtilerini hafifletebilir.
2. Fikir Yine Yapılandırma: Olumsuz ve felaketleştirici kanıları tanımlayarak ve bunları daha gerçekçi ve olumlu kanılarla değiştirmek değerlidir.
3. Kademeli Maruz Kalma: Panik atakları tetikleyen durumlara denetimli ve kademeli olarak maruz kalmak, endişelerle başa çıkmada yardımcı olabilir.
4. Takviye Kümeleri:Benzer tecrübelere sahip bireylerle irtibat kurmak ve takviye almak, panik ataklarla başa çıkmada yararlı olabilir.

Panik atak, karmaşık ve çok boyutlu bir zihinsel sıhhat meselesidir. Genetik, biyokimyasal, ruhsal ve çevresel faktörlerin birleşimi sonucu ortaya çıkabilir ve bireylerin hayat kalitesini önemli halde düşürebilir. Panik atağın tedavisi, bireyin gereksinimlerine nazaran özelleştirilmiş bir yaklaşım gerektirir ve ekseriyetle psikoterapi, farmakoterapi ve başka destekleyici sistemlerin bir kombinasyonunu içerir. Panik atakların tesirli bir biçimde yönetilmesi ve tedavi edilmesi için erken teşhis ve ferdi tedavi planı kıymetlidir. Ruh sıhhati profesyonellerinin rehberliğinde, panik ataklarla başa çıkmak ve hayat kalitesini artırmak mümkündür.