Stresi anlamak ve başa çıkma mekanizmaları

Gerilimi Anlamak ve Başa Çıkma Mekanizmaları

Gerilim, varlığımızın bir kesimidir ve ziyan verici olup olmamasına bakılmaksızın belli tecrübelere karşı insanların ve sistemlerin yansısı olarak tanımlanabilir (Lazarus & Folkman, 1984). Sıhhatin idaresinde, gerilimin anlaşılması için zorluk değerlendirmeleri ve muhafaza marifetleri ortasında geçiş yapmak, sıhhat psikolojisi içinde sıhhatin uygunlaştırılması açısından değerlidir (Taylor ve ark., 2000). Bu doğrultuda, bu blogun okuyuculara gerilim kavramını, sıhhate tesirlerini ve insanların gerilimle başa çıkma yollarını tanıtmayı amaçladığını umuyorum.

Lazarus ve Folkman’a (1984) nazaran, gerilim, bireyin belli şartlarla başa çıkma kapasitesini aşan dış güçlerin yahut iç şartların uyguladığı baskıya atıfta bulunan bir kavramdır. Gerilimin beden üzerinde direkt fizyolojik ve ruhsal tesiri vardır ve kortizol ve adrenalin üzere gerilim hormonlarını tetikleyen savaş yahut kaç sistemini harekete geçirir. Kısa vadeli gerilim, kısa vadeli performans ve motivasyonda tesirli olabilirken, uzun vadeli gerilim bireyin genel uygunluk hali üzerinde olumsuz tesirlere sahiptir ve anksiyete ve depresyon, hipertansiyon, kardiyovasküler hastalıklar ve zayıflamış bağışıklık sistemi üzere sıkıntılara neden olabilir.

Eleştirmenler, gerilimin farklı sıhhat sonuçlarını açıklamak için sıhhat psikolojisi araştırmalarında değerli ölçüde kullanılan bir bileşen olduğunu vurgulamışlardır (Taylor ve ark., 2000). Uzun periyodik kronik tesirler üzerine yapılan gerilim, depresyon ve anksiyete bozuklukları dahil olmak üzere zihinsel sıhhat bozuklukları edinme olasılığıyla ilişkilendirilmiştir. Gerilim, uzadığında bağışıklık sisteminin düzgün işleyişini azaltabilir, bu da bayanların enfeksiyonlara karşı savunmasız hale gelmesine ve sık sık hastalanmasına neden olabilir. Terapiler, gerilim ile hipertansiyon, diyabet ve gastrointestinal hastalıklar üzere kronik hastalıkların ilerlemesi ortasında bir bağ bulmuştur.

Bu bağlamda gerilim, bireyin etrafı üzerinde hakimiyet kurma süreci olarak sıklıkla ruhsal zorlanmayı içeren taleplere yahut baskılara verilen karşılıkların deseni olarak tanımlanır (Lazarus, 1996). Başa çıkma kaynakları, gerilimin sıhhat üzerindeki tesirlerini hafifletmede yararlıdır zira gerilim, birçok hastalığa yol açan bilinen bir faktördür. Gerilim idaresi düzeneklerinin üç şekli olduğu bulunmuştur: sorun çözme başa çıkma biçimi, dışa dönük başa çıkma usulü ve yaklaşım başa çıkma biçimi (Folkman ve ark., 1986). Sorun odaklı başa çıkma stratejisi, gerilimle başa çıkmak ve duruma tahlil bulmak üzerine odaklanır. En çok kullanılan başa çıkma stratejilerinden biri, duygusal başa çıkmayı içerir ve gerilimi karşılamak için hislerin idaresini ve toplumsal dayanağın talep edilmesini içerir. Gaye ve mana odaklı başa çıkma, gerilimle ilgili hastalıklarla başa çıkanlar için tesirli bir başa çıkma stratejisi olup, gerilimli bir durumda maksat ve mana arayışını içerir ve bu sayede dayanıklılığı ve güzellik halini artırır.

Sonuç olarak, gerilim, kişiliğin sıhhat ve düzgünlük hali üzere istikametlerini belirleyen çok seviyeli bir kavram olarak tanımlanır (Compas ve ark., 1987). Gerilim, bireylerin sıhhat durumunu etkileyen kıymetli bir güçtür ve gerilimi bir güç olarak vurgulayarak, insan gerilimin nasıl yönetileceğini tesirli bir halde öğrenebilir ve bu süreçte sıhhat durumunu güzelleştirebilir. Sıhhat psikolojisi alanındaki aktüel araştırmalar, gerilim ve başa çıkma alanında daha fazla ilerleme kaydetmiş ve bu nedenle insanlara bu zorluklarla başa çıkma konusunda daha pratik ipuçları sağlamada yardımcı olmuştur.

Kaynakça:

Carver, C. S. (1997). You want to measure coping but your protocol’s too long: Consider the brief COPE. International Journal of Behavioral Medicine, 4(1), 92-100.

Compas, B. E., et al. (1987). Coping with stress during childhood and adolescence. Psychological bulletin, 101(3), 393.

Folkman, S. et al. (1986). Dynamics of a stressful encounter: cognitive appraisal, coping, and encounter outcomes. Journal of personality and social psychology, 50(5), 992.

Lazarus, R. S., & Folkman, S. (1984). Stress, appraisal, and coping. New York: Springer Publishing Company.

Taylor, S. E., et al. (2000). Health psychology. McGraw-Hill Education.