Asch uygunluk deneyi

Psikolojik açıdan uygunluk bireyin ilişkin olduğu toplumsal kümenin konuşulmamış kurallarını yahut davranışlarını takip etme eğilimini söz eder. Araştırmacılar uzun vakittir insanların toplumsal normlara ne derece uyduklarını yahut isyan ettikleri ile ilgileniyorlar. Asch,bir kümenin baskısının, kümenin geri kalanının yanlış olduğunu bildiği vakit bile, insanların uyuşmasına nasıl yol açabileceğine bakmakla ilgiliydi.

Asch’in deneyleri, deneyde “içeride” bulunan şahısların, çalışmanın gerçek, farkında olmayan mevzuları olanların yanında sistemli iştirakçiler olduğunu tez ediyordu. Deneyde bulunanlar, hareketlerinin gerçek deneysel iştirakçiler üzerinde bir tesiri olup olmadığını görmek için muhakkak biçimlerde davranacaktır. Her deneyde, bir “naif” öğrenci iştirakçisi, deneyde “olan” öteki birkaç konfederatın bulunduğu bir odaya yerleştirildi. Naif deneklere “görüş testi” de katıldıkları söylenmiştir. Tümü, toplam 50 öğrencinin iştirakçinin Asch’ın deneysel şartlarının bir kesimi olduğunu söyledi. Müttefiklere, sınır misyonu sunulduğunda karşılıklarının ne olacağı anlatıldı. Fakat, naif iştirakçi, öbür öğrencilerin gerçek iştirakçiler olmadığına dair bir niyeti yoktu. Çizgi misyonu sunulmasından sonra, her öğrenci maksat sınırın hangi çizgiyle (A, B yahut C) eşleştiğini sözel olarak duyurdu. Deney şartlarında 18 farklı deneme yapıldı ve konfederatlar 12 sorgusunda yanlış yanıt verdi, Asch “kritik denemeler” olarak isimlendirdi. Bu kritik denemelerin emeli, iştirakçilerin karşılığını, kümedeki başka şahısların nasıl karşılık verdiğine ahenk sağlamak için değiştirip değiştirmeyeceğini görmek olmuştur. Prosedürün birinci kısmında, konfederatlar soruları yanlışsız bir formda yanıtladı. Fakat, nihayetinde, deneyciler tarafından nasıl yönlendirildiklerine bağlı olarak yanlış karşılıklar vermeye başladılar. Çalışmada ayrıyeten denetim şartlarında 37 iştirakçi yer almıştır. Bu, her bir iştirakçinin, yalnızca odadaki deneyciyle ve hiçbir konfederasyon kümesiyle sınır vazifesine cevap vermesini içermiştir.

SONUÇLARI:

Uygunluk deneylerindeki iştirakçilerin yaklaşık yüzde 75’i en az bir defa kümenin geri kalanı ile birlikte gitti. Denemeler birleştirildikten sonra, sonuçlar iştirakçilerin vaktin yaklaşık üçte biri kadar yanlış küme cevabına uyduğunu gösterdi. İştirakçilerin satırların uzunluğunu yanlışsız bir halde ölçebilmelerini sağlamak için iştirakçilerden gerçek eşleşmeyi başka ayrı yazmaları istenmiştir. Bu sonuçlara nazaran, iştirakçiler gerçek kararın %98’ini seçerek gerçek kararlarında çok doğruydular. Deneyler ayrıyeten, kümede bulunan insan sayısının uygunluğa dayandığı etkiyi inceledi. Yalnızca bir öbür konfederasyon mevcut olduğunda, iştirakçilerin karşılıkları üzerinde neredeyse hiçbir tesiri yoktu. İki konfederasyonun varlığı yalnızca küçük bir tesire sahipti. Üç ya da daha fazla konfederasyon ile görülen uygunluk düzeyi çok daha değerliydi. Asch ayrıyeten, konfederallerden birinin hakikat karşılığı verdiklerini, buna karşılık konfederasyonların geri kalanının yanlış karşılığı dramatik olarak azaltılmış bir ahenk sağladığını buldu. Bu durumda, iştirakçilerin sadece% 5 ila% 10’u kümenin geri kalanıyla uyumludur. Daha sonraki çalışmalar da bu bulguyu desteklemiş, toplumsal dayanak almanın ahenk ile çabada kıymetli bir araç olduğunu öne sürmektedir.

Denemeler sonucunda, iştirakçilere neden kümenin geri kalanı ile birlikte gittikleri soruldu. Birçok durumda, öğrenciler kümenin geri kalanının yanlış olduğunu bilseler de, alay konusu olma riskini almak istemediklerini belirtmişlerdir. İştirakçilerden birkaçı, kümenin öteki üyelerinin yanıtlarında yanlışsız olduğuna inanmışlardır. Bu sonuçlar, uyumluluğun hem ahenge gereksinimi hem de öbür insanların daha akıllı yahut daha yeterli bilgilendirildiğine dair bir inançtan etkilenebileceğini göstermektedir. Asch’in deneylerinde görülen uygunluk düzeyi göz önüne alındığında, uyaranın daha muğlak yahut yargılanması daha sıkıntı olduğu gerçek hayat şartlarında ahenk daha da güçlenebilir.

Asch uygunluk deneyleri, psikolojinin tarihinin en ünlüleri ortasındadır ve uygunluk ve küme davranışı üzerine güçlü bir ek araştırma esin kaynağı olmuştur. Bu araştırma, insanların nasıl,niçin ve ne vakit uydukları ve toplumsal baskının davranış üzerindeki tesirlerine dair kıymetli bilgiler sağlamıştır.

-STAJYER PSİKOLOG RABİA USTABAŞ