Çocuklarda kekemelik ve akıcılık bozuklukları

Kekemelik, konuşma akışında besbelli bozulmalarla karakterize edilen bir irtibat bozukluğudur. Çocuklar, bilhassa lisan ve konuşma gelişiminin erken devirlerinde kekemelik belirtileri gösterebilir. Bu yazıda, kekemeliğin ne olduğunu, nasıl kendini gösterdiğini ve tesirli bir müdahale için ne vakit harekete geçilmesi gerektiğini ele alacağız.

Kekemelik Nedir?
Kekemelik, konuşma akışında tekrarlama, uzatma yahut bloklar halinde ortaya çıkan bir durumdur. Kekemelik, bireylerin konuşma sırasında akıcılığını etkileyebilir ve çeşitli düzeylerde görülebilir. Çoklukla çocukluk devrinde başlar ve toplumun %1’lik bölümünde yetişkinlik devirlerine kadar devam edebilir.

Kekemeliğin Özellikleri
Kekemeliğin besbelli özellikleri şunlardır:

Tekrarlar: Birey, sözün ya da sesin tekrarlamaları ile konuşma akışında kesintiler yaşar. Örneğin, “b-b-b-bir” halinde tekrarlar olabilir.

Uzatmalar: Seslerin ya da hecelerin gereğinden uzun bir biçimde söylenmesi durumudur. Örneğin, “ssssıcak” formunda uzatmalar görülebilir.

Bloklar: Konuşma sırasında bir sesin yahut sözün çıkmaması, konuşmanın kesilmesi olarak tanımlanır. Birey, konuşma sırasında bir kelimeyi yahut sesi başlatamama durumu yaşayabilir.

Gerilme ve Sıkılma: Kekemelik, konuşma sırasında yüz kaslarında, dudaklarda yahut çenede gerilme ve sıkılma üzere fizikî reaksiyonlara yol açabilir.

Kekemeliğin Konuşmadaki Belirtileri
Kekemelik, çeşitli biçimlerde kendini gösterebilir:

Sözlü Tekrarlar: Birey, bir kelimeyi yahut sesi tekrar tekrar söyleyebilir. Örneğin, “Ben, ben, ben gidiyorum” halinde.

Ses Uzatmaları: Bir sesin yahut hecenin uzun bir müddet uzatılması. Örneğin, “sssayfa” formunda.

Bloklar: Konuşma sırasında bir sözün yahut sesin çıkmaması. Birey, “a-a-ama” yerine “a…ama” biçiminde duraksayabilir.

İkincil Davranışlar: Kekemelik sırasında göz kırpma, baş sallama yahut öbür vücut hareketleri üzere ikincil davranışlar görülebilir.

Kekeleyen Çocuklara Nasıl Yaklaşılmalıdır?
Kekeleyen çocuklara yaklaşırken dikkat edilmesi gereken temel noktalar şunlardır:

Sabırlı ve Destekleyici Olun: Çocuğun konuşma sürecinde sabırlı olun ve onu konuşmayı bitirmesi için çabuk ettirmeyin. Çocuğun kendini tabir ederken rahat hissetmesini sağlayın.

Negatif Yansılardan Kaçının: Kekemelik konusunda tenkit, alay yahut olumsuz geri bildirimlerden kaçının. Bu tıp reaksiyonlar çocuğun kendine itimadını zedeleyebilir.

Dinleyici Olun: Çocuğun konuşurken faal bir dinleyici olun ve onun duygusal durumunu anlayışla karşılayın. Çocuğun sözel sözlerini teşvik edin ve onun his ve niyetlerini önemseyin.

Küçük Konuşma Maksatları Koyun: Çocuğun konuşma akışını geliştirmeye yönelik küçük ve ulaşılabilir maksatlar belirleyin. Bu amaçlar, çocuğun muvaffakiyet hissini artırabilir.

Ne Vakit Terapiye Başlanmalıdır?
Kekemelik, çocuklarda konuşma gelişiminin doğal bir modülü olabilir. Lakin, aşağıdaki durumlarda bir lisan ve konuşma terapisti ile görüşmek uygun olacaktır:

Belirgin ve Daima Kekemelik: Çocuğun kekemelik belirtileri besbelli bir biçimde görülüyorsa ve bu durum konuşma akışını kıymetli ölçüde etkiliyorsa.

Gelişim Sürecinde İlerleme Kaydedilmemesi: Kekemelik belirtileri, çocuğun yaşına uygun konuşma gelişiminde ilerleme göstermiyorsa.

Kişisel ve Toplumsal Tesirler: Kekemelik, çocuğun toplumsal etkileşimlerini, okul muvaffakiyetini yahut şahsî özgüvenini olumsuz tarafta etkiliyorsa.

Aile Hikayesi: Ailede kekemelik hikayesi varsa, erken müdahale kıymet arz edebilir.

Sonuç
Kekemelik, konuşma akışını etkileyen bir bağlantı bozukluğudur ve erken müdahale, bu durumun yönetilmesinde kritik bir rol oynar. Kekemelik belirtilerinin tanınması, uygun bir tedavi sürecinin başlatılmasını sağlar. Çocuklara sabırlı ve destekleyici bir yaklaşım sergilemek, onların irtibat hünerlerinin sağlıklı bir biçimde gelişmesine yardımcı olabilir. Terapi sürecinde profesyonel yardım almak, kekemeliğin tesirlerini azaltabilir ve çocuğun kendine itimadını artırabilir.