Madde bağımlılığı nedir nasıl tedavi edilir?

Madde Bağımlılığı Nedir?

Madde bağımlılığı, bireylerin bir maddeyi tekrarlayan biçimde kullanmaları sonucunda fizikî ve ruhsal bağımlılık geliştirmesi durumudur. Bu unsurlar çoklukla uyuşturucu, alkol, tütün yahut birtakım reçeteli ilaçlar olabilir. Unsur bağımlılığı, bireyin günlük hayatını olumsuz tesirler ve vakitle kişinin sıhhat, ilgiler ve iş hayatında büyük problemlere yol açabilir.

Madde bağımlılığının karakteristik özellikleri ortasında denetimsiz kullanım, husus kullanımına devam etme isteği, olumsuz sonuçlara karşın kullanımın sürdürülmesi ve hususa karşı tolerans geliştirilmesi yer alır. Tolerans, kişinin birebir etkiyi elde etmek için vakitle daha fazla unsur kullanması gerektiği manasına gelir. Ayrıyeten, birey maddeyi bıraktığında fizikî ve ruhsal mahrumluk belirtileri yaşar.

Madde Bağımlılığının Etkileri

Madde bağımlılığının tesirleri geniş kapsamlıdır ve bireyin tüm ömür alanlarını tesirler. Bu tesirler, kullanılan husus tipine, kullanım sıklığına, mühletine ve bireyin genel sıhhat durumuna bağlı olarak değişir. Genel olarak, unsur bağımlılığının tesirleri aşağıdaki kategorilere ayrılabilir:

Fiziksel Tesirler:

Beyin ve Hudut Sistemi: Husus bağımlılığı, beyin kimyasını değiştirir ve hudut sisteminin işleyişini bozar. Bu, hafıza sorunları, karar verme yeteneğinde bozulma, dikkat ve konsantrasyon eksikliği üzere bilişsel problemlere yol açabilir. Bilhassa uzun müddetli kullanımda, kalıcı beyin hasarları oluşabilir.
Bağışıklık Sistemi: Bağımlılık, bağışıklık sistemini zayıflatır, bu da bireyi enfeksiyonlara ve hastalıklara karşı daha hassas hale getirir.
Organlar Üzerindeki Tesirler: Alkol yahut uyuşturucu kullanımı, karaciğer, böbrek, akciğer ve kalp üzere hayati organlara ziyan verebilir. Örneğin, alkol karaciğer sirozu üzere önemli hastalıklara yol açabilirken, uyuşturucular kalp krizine, teneffüs sorunlarına neden olabilir.
Mahrumluk Belirtileri: Birey maddeyi bırakmaya çalıştığında, titreme, terleme, bulantı, kusma, kas ağrıları, uyku bozuklukları, sonluluk ve depresyon üzere fizikî belirtiler ortaya çıkabilir.
Ruhsal Tesirler:

Depresyon ve Anksiyete: Husus bağımlılığı çoklukla depresyon, anksiyete bozukluğu ve öteki ruh sıhhati sıkıntıları ile bağlıdır. Unsurlar, bireyin duygusal durumunu süreksiz olarak güzelleştirebilir, lakin uzun vadede daha derin ruhsal sıkıntılara neden olur.
Psikoz ve Halüsinasyonlar: Kimi hususlar, bilhassa halüsinojenler, psikotik belirtiler ve halüsinasyonlar üzere önemli zihinsel bozukluklara yol açabilir.
Duygusal Dengesizlik: Husus kullanımı sırasında bireyin his durumunda ani ve ağır değişiklikler meydana gelebilir. Öfke patlamaları, saldırganlık, telaş ve çok sevinç üzere uç his durumları gözlenebilir.
Toplumsal ve Davranışsal Tesirler:

İlişkilerde Bozulma: Unsur bağımlılığı, aile bağlantılarını, arkadaşlıkları ve romantik bağları büyük ölçüde olumsuz etkileyebilir. Kişinin sorumluluklarını yerine getirmemesi, palavra söylemesi ve toplumsal izolasyon eğilimi, alakalarda çatışmalara neden olur.
İş ve Akademik Hayatta Meseleler: Husus bağımlılığı, bireyin iş performansını düşürür, devamsızlık sıkıntılarına ve işten çıkarmalara yol açabilir. Emsal formda, öğrenciler için akademik başarıda düşüşe neden olur.
Kabahat ve Hukuksal Meseleler: Unsur bağımlılığı olan bireyler, yasa dışı husus satın almak yahut kullanmak üzere hareketler nedeniyle yasal meselelerle karşı karşıya kalabilirler. Ayrıyeten, hırsızlık üzere cürümlere karışma olasılıkları da artar.
Unsur Bağımlılığının Ruhsal Tedavisi:

Madde bağımlılığının tedavisinde ruhsal yaklaşım epey kıymetlidir. Psikologlar, bireyin husus bağımlılığını yenmesi ve sağlıklı bir ömür şekli benimsemesi için çeşitli terapi prosedürleri kullanır. Tedavi süreci, çoklukla bireye mahsus bir plan doğrultusunda ilerler ve şu kademeleri içerebilir:

Psikoeğitim:

İlk etapta, psikolog bireye madde bağımlılığının fizikî ve ruhsal tesirlerini, bu bağımlılığın beyinde nasıl bir süreçle oluştuğunu açıklar. Bireyin husus kullanımıyla ilgili farkındalık geliştirmesi, tedaviye motive olmasını sağlar.
Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT):

Bilişsel Davranışçı Terapi, unsur bağımlılığının tedavisinde yaygın olarak kullanılan bir metottur. BDT, bireyin husus kullanımıyla ilgili otomatik kanılarını, yanlış inançlarını ve olumsuz davranış kalıplarını keşfetmeyi gayeler. Psikolog, bireye bağımlılığa yol açan tetikleyicileri tanımayı, başa çıkma stratejileri geliştirmeyi ve alternatif davranışlar öğrenmeyi öğretir.
Kişi, husus kullanma isteği geldiğinde ne yapabileceğini öğrenir, duygusal regülasyon ve gerilimle başa çıkma hünerleri geliştirilir.
Motivasyonel Görüşme (MG):

Bu terapi yaklaşımı, bireyin maddeyi bırakmaya yönelik içsel motivasyonunu artırmayı maksatlar. Motivasyonel görüşmede psikolog, kişinin değişim için hazır olup olmadığını anlamaya çalışır ve bireyi bu istikamette cesaretlendirir. Maddeyi bırakmanın avantajlarını ve hayatına nasıl olumlu katkılar sağlayacağını anlaması sağlanır.
Başa Çıkma Hünerleri Eğitimi:

Bağımlılıkla başa çıkmada tesirli bir öteki usul, bireye gerilimle başa çıkma ve sorun çözme marifetlerini öğretmektir. Psikolog, bireye madde kullanımına yol açan gerilimli durumlarda nasıl hareket edeceğini, öfkesini ve tasasını nasıl yöneteceğini öğretir. Kişi, toplumsal takviye sistemini güçlendirmeyi ve zorlayıcı duygusal anlarda başvurabileceği sağlıklı usulleri öğrenir.
Kümeyle Psikoterapi:

Grup terapisi, bireyin yalnız olmadığını fark etmesi ve başka bağımlılarla empati kurabilmesi açısından kıymetlidir. Bu terapilerde, bireyler tecrübelerini paylaşır ve birbirlerinden takviye alırlar. Tıpkı vakitte, küme içerisinde inançlı bir ortamda yeni başa çıkma stratejileri öğrenirler.
Aile Terapisi:

Madde bağımlılığı, yalnızca bireyi değil, birebir vakitte aileyi de tesirler. Aile terapisi, bireyin aile üyeleriyle münasebetlerini onarmasına yardımcı olur. Bu terapi tipi, bağımlının düzgünleşme sürecinde aile üyelerinin nasıl takviye olabileceği konusunda rehberlik sağlar.
Relaps (Nüks) Tedbire:

Relaps, yani husus kullanımına geri dönme, bağımlılık tedavisinde sık karşılaşılan bir durumdur. Psikologlar, bireylere relaps risklerini tanımayı, bu risklere karşı hazırlıklı olmayı ve nüksü önlemeye yönelik stratejiler geliştirmeyi öğretirler. Relaps tedbire, tedavinin uzun vadede başarılı olabilmesi için kritik bir etaptır.
Mindfulness ve Meditasyon Teknikleri:

Mindfulness ve meditasyon, bireylerin gerilimle başa çıkmalarına ve duygusal farkındalıklarını artırmalarına yardımcı olabilir. Bu teknikler, bireyin anı yaşamasına, niyetlerini ve hislerini fark etmesine yardımcı olarak unsur kullanma isteğiyle daha şuurlu bir halde başa çıkmasına imkan sağlar.
Sonuç:

Madde bağımlılığı karmaşık ve çok boyutlu bir meseledir. Bireyin fizikî, ruhsal, toplumsal ve davranışsal boyutları üzerinde derin tesirler bırakır. Bu nedenle, tedavi süreci de tıpkı derecede kapsamlı olmalıdır. Psikologlar, bireyin bağımlılığı yenmesi ve sağlıklı bir hayat sürdürebilmesi için bilişsel, davranışsal ve motivasyonel stratejilerden yararlanır.