Panik atak

Panik atak, apansız ve beklenmedik bir halde ortaya çıkan ağır bir dehşet yahut rahatsızlık hissidir. Bu durum, fizikî belirtiler ve ruhsal semptomlar içerebilir. Panik atak sırasında yaygın olarak çarpıntı, terleme, titreme, nefes darlığı, baş dönmesi, bulantı, karın ağrısı, soğuk terleme üzere belirtiler gözlenir.

Panik bozukluk, beklenmedik bir halde ortaya çıkan panik ataklarla ve bu panik atakların tekrarlayacağına dair duyulan tasa ile kendini gösteren bir ruhsal rahatsızlıktır. DSM – 5’e nazaran panik bozukluk teşhis kriterleri:

Tekrarlayan panik atak yaşantıları.

Ataklar sırasında kalp suratında artış, terleme, titreme, nefeste daralma, göğüs kafesinde sıkışma, mide bulantısı, baş dönmesi, üşüme ya da sıcak basması, bedenin kimi bölgelerinde uyuşma, aklı yitirme yahut ölme korkusu üzere belirtilerden en az dördünün görülmesi.

Panik atak yaşamış kişi, diğer bir atak olacağı korkusu taşımaya devam edebilir ve hayatını bu endişeye nazaran düzenleyebilir.

Bu belirtiler, öteki bir ruhsal rahatsızlık ile daha âlâ açılanamaz.

Panik ataklar ekseriyetle kısa sürmesine karşın kişi için ağır ve sarsıcı bir tecrübedir. Panik ataklar ekseriyetle birkaç dakika içinde doruğa ulaşır ve 10-20 dakika sürer, lakin kimi beşerler daha uzun mühletler boyunca belirtiler yaşayabilir. Bu çeşit ataklar çoklukla makul bir tetikleyici olmadan meydana gelir, lakin gerilimli hayat olayları yahut travmalar bu durumun ortaya çıkmasına neden olabilir.

Panik bozukluğun nedenleri ve gelişim süreçleri

Genetik faktörler: Yapılan araştırmalarda panik bozukluğu olan bireylerin aile üyelerinde bu bozukluğun daha sık görüldüğü gözlemlenmiştir. Panik bozukluğun yatkınlığının %33-44 civarında kalıtsal olduğu ileri sürülmektedir.

Biyolojik faktörler

Nörotransmitter Düzensizlikleri: Serotonin, norepinefrin ve GABA üzere nörotransmitterlerin dengesizlikleri, panik atakların ortaya çıkmasında rol oynayabilmektedir.

Beyin Yapıları ve İşlevleri: Amigdala ve hipotalamus üzere beyin yapıları, kaygı ve gerilim reaksiyonlarını düzenlemede değerli rol oynar. Panik bozukluğu olan bireylerde bu bölgelerin çok faal olduğu yahut olağandan farklı çalıştığı gözlemlenmiştir.

Sempatik Hudut Sistemi: Bu sistemin çok yahut olağandışı cevabı, panik atakların sıklığını ve şiddetini etkileyebilir.

Psikolojik Faktörler: Panik bozukluğu, ekseriyetle daha geniş bir anksiyete bozukluğunun bir modülü olabilir. Kişinin genel anksiyete düzeyleri, panik atakların sıklığını ve şiddetini etkileyebilir.

Çevresel ve Toplumsal Faktörler: Gerilimli ömür olayları, panik bozukluğun ortaya çıkmasında tetikleyici bir rol oynayabilir. Örneğin, iş kaybı, boşanma yahut travmatik olaylar, panik atakların başlangıcına neden olabilir. Çocukluk devrindeki travmalar da panik bozukluk riskini artırabilmektedir.

Kişisel Eğilimler: Kişinin duygusal ve fizikî olarak gerilime karşı hassaslığı, panik bozukluk riskini etkileyebilir. Daha hassas ve gerilimli bireyler, panik ataklara daha yatkın olabilirler.

Panik bozukluğun tedavisi, kişinin semptomlarının şiddetine, sıklığına ve şahsî gereksinimlerine bağlı olarak farklı yaklaşımlar içerebilir. Çoklukla tedavi, psikoterapi, ilaç tedavisi ve ömür biçimi değişikliklerini içerir. BDT, panik bozukluğun tedavisinde en tesirli sistemlerden biridir. Terapist, kişinin panik atakları nasıl algıladığını ve bu algının nasıl yanlış olduğunu anlamasına yardımcı olur. Kişi, panik ataklara neden olan niyet ve davranış kalıplarını değiştirmeyi öğrenir. Ayrıyeten, panik ataklarla başa çıkma stratejileri ve gevşeme teknikleri öğretir.