Psikolojik sorunlarda geçmiş-bugün ilişkisi: geçmişteki travmatik durumlar bugün nasıl psikolojik sorun ortaya çıkarıyor?

Psikolojik Problemlerde Geçmiş-Bugün İlgisi: Geçmişteki Travmatik Durumlar Bugün Nasıl Ruhsal Sorun Ortaya Çıkarıyor?

Geçmişte yaşanan bir sorunun bugüne tesirleri ne halde gerçekleşir? Gündelik meselelerin mazideki bir travma ile ilgisi kurulabilir mi? İnsanın bugün yaşadığı sorunlara sebep olarak, yakın ya da uzak geçmişte başına gelen aksilikleri göstermesi, sorunun kaynağına ulaşmak için kâfi midir? Bu türlü bir bilince sahip olmak, sıkıntıyı halleder mi? Ya da bu durumun tam aykırısı olarak danışanın bugün karşılaştığı zorlukların kaynağı, geçmiş yaşantıların da zımnî olabilir mi?

Konuyla ilgili bu ve gibisi soruların karşılıklarını vermek, kapsamlı bir klinik değerlendirmeyi gerektirse de sorun yaşayan insanın farkında olduğu asıl gerçek, çektiği acıdır. En az farkında olduğu yahut hiç anlamadığı şey ise, bu acıyı neden çektiği ya da niye buna bir son veremediğidir. Çekilen derdin sürmesinin nedeni travmatik tesirin devam ediyor olmasıdır. Öteki bir deyişle yaşanan travmatik durum ya da olayların yarattığı olumsuz his beyinde depolandığı yer olan limbik sistemden atılamamıştır. Biz şimdiki ruhsal sıkıntımıza neden olan durumu ekseriyetle anlayamayız. Yalnızca yaşamakta olduğumuz olumsuz ruh halinin farkında oluruz. İçinde bulunduğumuz ruh hali bize ne tıp bir his yaşatıyor olursa olsun (kaygı, dehşet, suçluluk, tediginlik, düşünce vs.) bu hissin yeni bir nedeni yoktur ya da şimdiki bir neden varmış üzere gözüküyor olsa da yaşadığımız hissin şiddeti bu nedenle karşılaştırıldığında çok çok abartılıdır.

Bu durumda “niye bu türlü hissediyorum ve bu his tekrar edip duruyor?” sorusu gündeme gelmelidir. “Niye telaşım bir türlü geçmiyor?”, “ne yaparsam yapayım problemimi içimden atamıyorum”, “hayatımda pek çok olumlu şey var lakin ben kendimi çok depresif hissediyorum”, “doktorlar hiçbir neden bulamadı lakin sırtımda harikulade bir gerginlik var” üzere tabirleri ruhsal dertleri olan insanlarda çok duyarız. Durumu şöyle tabir edebiliriz; gerçekçi bir aktüel nedeni olmayan bu çeşit olumsuz his ve vücut duyumu hallerinin tekrar etmesinin ve bir türlü kalıcı bir formda geçmemesinin nedeni hayatımız boyunca farklı devirlerde yaşadığımız travmatik olayların birikmiş hislerinin tetiklenmesidir. Bu durumu birikmiş hislerin hatırlanması halinde de tabir edebiliriz..

Geçmişte yaşadığımız olumsuz olaylar yalnızca resimsel ve işitsel olarak hatırlanmazlar, hisler da hatırlanır. Resimsel olarak aklımıza gelmeyen ya da hatırlamadığımız olumsuz bir olayın duygusu hatırlanabilir. Bu yüzden “neden bu türlü makûs hissettiğimi (sıkıntılı, boş, dertli, depresif, isteksiz, yorgun, tükenmiş, hatalı vb.) bilmiyorum fakat bu türlü hissediyorum işte” sözleri çokça duyulur. Psikoterapide, çeşitli biçimlerde olumsuz ruh halleri yaşamamıza neden olan konular belli bir sistem dahilinde çalışılır. Bu çalışma sürecinde şikayet edilen semptomlar kademe kademe ortadan kalkmaya başlar.

Yrd.Doç.Dr. Klinik Psikolog Ercüment DOĞAN