Öfke

ÖFKE

Öfke çocuklarda çok sık yaşanan bir heyecan cinsidir ve bunu bebekliğinde öğrenir. Gereksinimleri yerinde karşılanmadığı vakit engellendiği vakit kızar, sonlanır ve ağlar. Bunlar birinci öfke belirtileridir. Bebek öfkelenip, kızıp ağladığı vakit gereksinimlerinin kısa müddette yerine geldiğini, karşısındakilerin dikkatini çektiğini öğrenir ve bunu yapmaya devam eder.

Öfkelenerek varlıklarını kabul ettirmeye çalışırlar.

ÖFKENİN NEDENLERİ

Öfkenin birinci nedeni; engellenmedir. Süt çocuğunun isteklerinin, hareketlerinin engellenmesiyle başlayan durum daha sonra tuvalet eğitiminde baskıcı tavır uygulamak ile devam ediyor ve öfke ortaya çıkıyor.

Oynadığı oyuncağı elinden almak, odada yalnız bırakmak, çıkarmak istemediği kıyafetini çıkarmak yahut zorla giydirmek, burnunu silmek, arkadaşlarıyla tartışmak, eleştirilmek, haksızlığa uğramak vb. esas öfke kaynaklarıdır.

Ailenin iş birliği içinde olmaması, birinin evet dediğine öbür ebeveynin hayır demesi, cezalandırılma, aileyi cezalandırmak isteme öfkenin nedenleri ortasındadır.

Huzursuz gece geçirmesi, yorgun, aç olması çocuğun daha kolay öfkelenmesini sağlar.

Engelleyici obje ve durumlar çocukta öfkeye neden olur. Bu durum çok tekrarlanırsa çocuk genelleme yapabilir. Mesela baskıcı tavır sergileyen babaya duyulan öfke ona düşmanca bir tavır geliştirmesine neden olabilir hatta çocuk bunu babasını anımsatan tüm bireylere genelleyebilir.

Çocuk Öfkesini Nasıl Aşikâr Eder?

İlk çocukluk yıllarında ağlama, nefesini tutma, kusma, başını sert bir tabana vurma, kendini yere atma yahut daha ileriki yaşlarda küsme, kendi kendine konuşma halini alır.

Öfkedeki asıl emel diğerlerini yahut kendini cezalandırmaya yöneliktir. Fizikî ziyan verebileceği üzere sözel akınlarda da bulunabilir. ‘’Kendimden nefret ediyorum’’, ‘’Kendimi öldürmek istiyorum’’, ‘’Hiç birinizi sevmiyorum’’ üzere sözlerde cezalandırma boyutudur.

Çocuk Öfkelendiği Vakit Çabucak Denetim Altına Alınmalı Mıdır?

Çocuğun öfkesini batırmak, engellemek öfkeyi azaltmaz bilakis öfkesini biriktirmesine sebep olur ve birden patlama gösterebilir. Öfkelenen çocuğun baskı altına alınması yahut eleştirilmesini çocuk benliğine hücum olarak nitelendirebilir. Suçluluk duygusu geliştirebilir.

Öfkenin her vakit bastırılması hakikat değildir. Kimi durumlarda öfke, istenmeyen bir davranıştan kurtulma imkanı verir, karşılaştığı engelli aşmasını sağlayabilir. Çocuğun kendi varlığını kabul ettirmesi için belirli sonlar içinde öfke kabul edilebilir.

Tüm bunlar öfkesini denetim altına almaması, denetlememesi demek değildir, çocuk öfkesini belli hudutlar içerisinde gösterebilir manası taşımaktadır.

Çocuk öfkesini kontrol altına alamazsa saldırgan davranışlar göstermeye başlar. Kişiliğinin bir modülü haline getirmeye başlar. Toplumsal uyumsuzluk yaşar ve kabul edilmez, akranları tarafından dışlanan, sıkıntılı bir çocuk olarak nitelendirilir. Bu durum çocuğun adaptasyonunu bozar.

Böyle bir durumda uzman tedavisini gerektirir.