Gottman çift terapisi ve mahşerin dört atlısı

Mahşerin Dört Atlısı: Alakaların Sessiz Yıkıcıları

Dr. John Gottman, uzun yıllara dayanan laboratuvar çalışmaları ve müşahedeler sonucunda bir münasebetin bozulma sürecinde ortaya çıkan dört temel bağlantı problemini “Mahşerin Dört Atlısı” metaforuyla tabir etmiştir. Bu atlar şunlardır:

1. Eleştiri (Criticism) Tenkit, bir kişinin partnerinin karakterini ya da kişiliğini amaç alan sözleridir. “Sen her zaman…” ya da “Sen asla…” üzere genellemeler bu tıp telaffuzlara örnek olabilir. Tenkit, yapan geri bildirimin bilakis, partnerin kendisini savunmaya geçmesine neden olur.
2. Savunmacılık (Defensiveness) Savunmacılık, tenkitlere cevap olarak sorumluluğu reddetme ya da cürmü partnerine yükleme davranışıdır. Bu, “Ama bu benim yanlışım değil, sen…” üzere sözlerle kendini gösterir. Savunmacılık, tartışmaları daha da kızıştırabilir.
3. Aşağılama (Contempt) Aşağılama, latife kisvesi altında ya da açıkça gösterilen hor görme, alay etme ve partneri küçümseme davranışıdır. Bu durum ilgilere en ziyan veren atlı olarak kabul edilir. Gülümseyerek söylenen “Ne kadar da aptalsın!” üzere sözler bu kategoriye girer.
4. Duvar Örme (Stonewalling) Duvar örme, partnerle bağlantısı büsbütün kesme, tartışma sırasında duygusal olarak kopma durumudur. Sessizlik, uzak durma ve fizikî geri çekilme bu davranışın öne çıkan belirtileridir.

Gottman Yaklaşımı ile Mahşerin Atlılarına Karşı Nasıl Savaşılır?

Mahşerin Dört Atlısı, her ne kadar bağlantılarda tehlike işaretleri olsalar da, Gottman çift terapisi bu meselelerle başa çıkmak için tesirli stratejiler sunar:

1. Yapıcı Geri BildirimàEleştiri Yerine: Partnerinizi eleştirmek yerine, davranışları hakkında kendi hislerinizi tabir edin. Örneğin, “Sen asla bana yardım etmiyorsun” demek yerine “Bugün konut işlerinde biraz daha yardımına gereksinimim vardı, kendimi yorgun hissettim” diyebilirsiniz.
2. Sorumluluk Almaya Geçiş àSavunmacılık Yerine: Eleştiriyi savunmaya geçmeden dinleyin ve kendi hissenize düşen sorumluluğu kabul edin. “Haklısın, bu hususta daha dikkatli olabilirim” üzere sözler kullanılabilir.
3. Takdir ve Hürmet àAşağılama Yerine: Partnerinizin olumlu yanlarına odaklanın ve bu yanları tabir etmekten çekinmeyin. Takdir sözcükleri, bağda olumlu bir atmosfer yaratır.
4. Zaman Tanıma à Duvar Örme Yerine: Tartışma sırasında duygusal olarak bunaldığınızda mola vermek tesirli olabilir. Lakin bu mola sonrasında irtibatı tekrar başlatmak kıymetlidir.

Gottman Çift Terapisi, yalnızca sıkıntıların tespitiyle kalmaz; tıpkı vakitte pratik tahlil yolları sunarak çiftlerin ilgilerini güzelleştirmelerine yardımcı olur. Araştırma temelli bu model, empatiyi, bağlantısı ve duygusal bağlanmayı güçlendiren stratejilere odaklanır.

Her münasebette vakit zaman fırtınalar kopabilir. Fakat bu fırtınalara karşı şuurlu ve tesirli bir yaklaşımla müdahale etmek, ilgilerin daha sağlıklı bir yapıya kavuşmasını sağlayabilir. Mahşerin Dört Atlısı’nın farkına varmak ve onlarla başa çıkma stratejilerini öğrenmek, uzun vadeli ve memnun bir münasebetin anahtarı olabilir.

Sevgiler ve hürmetler…