Bağlanma stilleri: kaçıngan bağlanma nedir? ilişkilere etkisi ve başa çıkma yolları

1. Kaçıngan Bağlanma Nedir?

Kaçıngan bağlanma, bireyin duygusal yakınlıktan kaçınma, özgürlüklerine çok derecede düşkün olma eğiliminde olduğu bir bağlanma tarzıdır. Bu bağlanma tarzına sahip bireyler ekseriyetle bağımsızlıklarını ön planda meblağ, duygusal paylaşımlardan kaçınır ve derin bağlar kurmaktan çekinirler.

 Bu bağlanma tarzına sahip şahıslar, bilhassa münasebetlerde şu eğilimleri gösterebilir:

• Partnerlerine karşı uzaklıklı olabilirler.

• Derin bağ kurmaktan kaçınırlar

• Bağlılık hissetme durumunda tehlikede olduğunu hissederler

• Kimseye gereksinimim yok yok niyeti içerisindedirler.

• Partnerleri çok yakın ve ilgili davrandığında rahatsız hissederler.

• Hislerini gereksiz ve zayıflık göstergesi olduğunu düşünebilirler.

• Ayrıldıktan sonra” Aslında sevmiyordum” şekli cümlelerle alakayı küçümserler. Aslında hislerini bastırıp hayatlarına devam ederler.

• Hislerini açığa vurmakta zorlanırlar.

• Sıkıntı vakitlerde bile duygusal takviye istemekten kaçınırlar.

• Kendi başlarına yetebileceklerine inanarak bağlarda bağımlılıktan kaçınırlar.

Kaçıngan bağlanmanın temel özelliği, bireyin duygusal olarak inançta hissetmemesi değil, duygusal yakınlık gereksinimini şuurlu yahut bilinçsiz bir halde bastırmasıdır.

2. Kaçıngan Bağlanma Nasıl Gelişir?

Bağlanma tarzları, çocukluk periyodunda bakım verenlerle kurulan bağlar sonucunda şekillenir. Kaçıngan bağlanma çoklukla şu durumlarda ortaya çıkar:

1. İhmal Edici yahut Duygusal Olarak Uzak Ebeveynler

Çocuk, ebeveynlerinden kâfi duygusal takviye ve garanti almazsa, duygusal yakınlığa muhtaçlık duymamayı öğrenebilir. Örneğin: Hislerini paylaştığında görmezden gelinen bir çocuk, vakitle hislerini bastırmayı öğrenir.Ağladığında “Bunu büyütme”, “Güçlü olmalısın” üzere yansılar alan bir çocuk, duygusal muhtaçlıklarını lisana getirmemeyi tercih edebilir. Muhtaçlıkları karşılanmış bir çocuk ileride bir diğerinden yardım isteyemeyebilir. Yakınlık kuracak her türlü şeyden kaçınabilirler.

2. Çok Bağımsızlık

  Birtakım çocuklar, bağımsızlıklarını erken yaşta geliştirmek zorunda kalırlar. Örneğin, “Duygularını göstermek zayıflıktır” iletisini alan çocuklar, vakitle kendilerini sırf mantıklı ve aralıklı olmaya zorlayabilirler. Güçlü görünmek için hislerini inkar ederler yahut bastırırlar. Onları görmezden gelirler ve bu yüzden çok bağımsızlık gelişir.

3. Travmatik yahut Gerilimli Deneyimler

Çocuklukta yaşanan travmalar, ihmal yahut istismar, bireyin insanlara güvenmekte zorlanmasına neden olabilir. Sonuç olarak, kaçıngan bağlanma bir savunma sistemi haline gelir. Bu bireyler yaşadıkları olumsuz tecrübelerden ötürü hiç kimseye güvenmemeyi öğrenirler ve hayatta tek başına olduklarına inanırlar. Bu yüzden bağlılık geliştirmekte zorlanırlar. Hayata duygusal değil mantıksal taraflarıyla yaklaşırlar.

3. Kaçıngan Bağlanmanın Bağlara Etkisi

Kaçıngan bağlanma, bilhassa romantik bağlantılarda bariz hale gelir. Kaçıngan bireylerin ilgilerinde şu özellikler görülür:

• Bağlanma korkusu: Bağlantılarda derinleşmekten kaçınırlar. Yüzeysel bir ilgi yaşarlar. İlgide bağlanmamak için bağlanmayı engelleyen bir formda davranırlar.

• Duygusal ara: Partnerleriyle duygusal paylaşımdan kaçınabilirler. Hislerini söz etmezler birçok vakit.

• Özgürlük muhtaçlığı: Bağımsızlıklarına çok vurgu yaparlar ve bağda sıkıldıklarını hissedebilirler. Daima olarak yalnız kalmaya gereksinimleri vardır. Çabuk sorarlar.

• İlgiden kaçma eğilimi: Partnerleri çok yakın hissettirdiğinde yahut duygusal taleplerde bulunduğunda geri çekilebilirler.

• Ayrılıkları süratli atlatma: Duygusal olarak fazla bağlanmadıkları için ayrılıkları daha kolay ve süratli atlatabilirler. Ayrılık sonrasında yaşadıkları duygusal yükleri kabul etmezler ve onları inkar ederler.

Örneğin, bir münasebette kaçıngan bağlanmaya sahip birey, partnerinin muhtaçlıklarını fazla bulabilir ve duygusal yakınlaşmalar sırasında rahatsızlık hissedebilir. Bu durum, bağlantıda uzaklık ve kopukluk yaratabilir.

4. Kaçıngan Bağlanma ile Başa Çıkma Yolları

Kaçıngan bağlanmaya sahip bireyler için, sağlıklı alakalar kurmak ve duygusal yakınlığa alışmak mümkün. İşte bu bahiste yardımcı olabilecek birtakım yollar:

1. Farkındalık Geliştirmek

Öncelikle bireyin, bağlanma tarzını tanıması ve bunun alakalarına nasıl yansıdığını fark etmesi değerlidir. “Neden duygusal yakınlıktan kaçınıyorum?” “ hangi durumlarda bağlılık geliştirmemmek için geri çekiliyorum?  sorularını sormak, süreci anlamada yardımcı olabilir.

2. Hislerle Temas Kurmayı Öğrenmek

Kaçıngan bağlanmaya sahip bireyler, hislerini bastırma eğiliminde olabilirler. Bu yüzden hislerinden uzaktırlar ve hisleri ile temas etmekte zahmet çekerler.. Bu nedenle:

• His günlüğü tutmak,

• Duyguyu vücudunun hangi noktalarında hissettiğini tanımlamak,

• kendisine daima olarak şu anda hangi duyguyu yaşamaya gereksinimim var sorusunu sormak,

• Hislerin insan olmanın bir modülü olduğunu kavramak ve onlara müsaade vermek,

• Hisleri tanımlama ve tabir etme alıştırmaları yapmak,

• Meditasyon ve farkındalık antrenmanlarıyla iç dünyaya odaklanmak, duygusal farkındalığı artırabilir.

3. İnançlı Bağlanma Pratiği Yapmak

Kaçıngan bağlanma tarzına sahip bireyler için inançlı bağlanma pratiği yapmak kıymetlidir. Bunun için:

• Duygusal paylaşımı teşvik eden bağlantılar kurmak,

• Partnerin duygusal gereksinimlerine daha hassas olmaya çalışmak,

• Duygusal yakınlığı tehdit olarak görmek yerine bir gelişim süreci olarak kıymetlendirmek, sağlıklı ilgiler kurmaya yardımcı olabilir.

4. Terapi yahut Danışmanlık Almak

Kişinin tek başına hislerle temas etmeye çalışması güç olabilir. Kaçından bağlanma ekseriyetle çok uzun süren tecrübelerin sonucudur. Kaçıngan bağlanmanın kökeni çoklukla çocukluk periyoduna dayandığı için, bireyin geçmiş travmalarını ve bağlanma kalıplarını anlaması açısından terapi epeyce yararlı olabilir. Bağlanma odaklı terapi yahut bilişsel davranışçı terapi (BDT) üzere prosedürler, duygusal yakınlıkla ilgili zorlukları aşmaya yardımcı olabilir.

Sonuç

Kaçıngan bağlanma, bireyin çocuklukta geliştirdiği bir başa çıkma sistemi olsa da, yetişkinlikte bağlantıları zorlaştırabilir. Fakat farkındalık geliştirmek, duygusal paylaşıma alışmak ve inançlı bağlanma pratiği yapmak, bu bağlanma tarzını değiştirebilir.Bağlanma tarzları değişmez değildir. Kendi bağlanma tarzını tanıyan ve duygusal yakınlığı öğrenmeye çalışan bireyler, sağlıklı ve inançlı bağlar kurma yolunda değerli adımlar atabilirler.

                                                                                                                     Psk.dan. Hamide Narin Fidan

                                                                                                                    Uzman psk. Mustafa CEMOĞUZ