Psikolojide savunma mekanizmaları

Savunma Düzenekleri Sigmund Freud’un kişilik kuramına dayanmaktadır. Bu kuramda bilinen üç öge vardır: Id, Ego ve Süperego.

Id: İçgüdüsel gereksinimlerden ve dürtülerden türetilen ruhsal gücün kaynağı, içgüdüsel davranışlar ve temel gereksinimlerdir. Haz prensibi tarafından yönlendirilir.

Ego: İçe has kişi ile dış gerçek ortasındaki şuurlu arabulucudur. Id’nin taleplerini denetim ederek istikrarlı ve gerçekçi bir halde tatmin edilmesine yardım eder.

Süperego: Ebeveynlerden ve toplumdan alınan ahlak ve kuralları barındırır. Bir denetleyici vazifesi görür. Birtakım tanımlamalara nazaran vicdan olarak da geçer.

Sigmund Freud’un psikanaliz teorisine nazaran, Id ve Süperego ortasında oluşan çatışmalar tasaya yol açmaktadır. Savunma sistemleri, kişinin içsel çatışmaları ve toplumsal imajını koruyabilme güdüsünden kaynaklanan telaştan korunmak ismine egonun verdiği doğal bir reaksiyon olarak ortaya çıkar. Ego, dengeyi kuramadığı vakit savunma düzeneklerini devreye sokar. Şuurlu bir biçimde yaratılmadığı üzere bilinçdışı bir halde ortaya çıkarlar. Tahminen daha küçükken, tahminen de yaşadığımız olumsuz bir deneyimde oluşturduğumuz savunma düzeneği bizlere bir kalkan misyonu görür.

Savunma Düzeneklerinin Özellikleri

1. Şuurlu bir efor ile değil, tabiatıyla ortaya çıkarlar.

2. Anksiyeteyi azaltma, egoyu müdafaa üzere aşikâr bir hedefleri vardır.

3. Esirgeyici fonksiyonlar olarak kabul edilseler de; uygunsuz ve bireyin fonksiyonelliğini bozacak hale gelebilirler.

4. Ekseriyetle şuur dışı süreçlerdir.

5. Çabucak haz duyma ihtiyacı ortadan kaldıran ya da yerine toplumsal istikametten kabul edilebilir bir haz duyma sağlayan savunmalar olduğu üzere; çatışmayı ortadan kaldırmayan ve daima kullanılma ihtiyacı olan savunmalar da vardır.

6. Kişinin mahzurlara dayanma gücüyle, kalıtımsal ve ruhsal yapısıyla, toplumsal olgunlaşma seviyesiyle yakından bağlıdır.

Neden Savunma Sistemlerini kullanırız?

Bireylerin, günlük sorunlarıyla başa çıkabilmek için savunma sistemleri bir araç olarak kullanılır. Aslında tehdit altındaki benliğini muhafaza fonksiyonu görür. Savunma düzenekleri hem olumlu hem olumsuz sonuçlar doğurabilse de uzun vadede olumsuz sonuçlara yol açabilmektedir. Kişi, tahlile ulaşamadığı vakit iç dünyasında daha karmaşık durumlar yaşar.

Unutulmamalıdır ki sağlıklı her birey savunma düzeneklerine sahiptir. Savunma Sistemlerini hepimiz günlük yaşantımızda bilinçsiz bir halde kullanırız. Bu durum, sadece çok dereceye kaçtığında ruhsal sıhhat açısından daha büyük sorunlara yol açabilir.