Fırtınayı atlatmak: çocuğunuzun öfke patlamalarıyla başa çıkmak

Çocuğunuzun öfke nöbetine orta verme düğmesine basın

Hiç bunu yapabilmeyi istediniz mi? Hakikaten bir uzaktan kumandanız olsaydı ve çocuğunuzun duygusal çöküntüsünü yaşamadan evvel fikirlerinizi toparlamak ve sakinleşmek için bir anlığına bile olsa duraklatabilseydiniz? Şayet siz de bu türlü hissediyorsanız, lütfen yalnız olmadığınızı bilin . Birçok ebeveyn bu türlü hissediyor. Çocuklarımıza bağırdıklarında, ağladıklarında, inlediklerinde yahut çırpındıklarında yardım etmeyi daha da zorlaştıran şey, onlara “Sorun ne?” üzere mantıklı bir şey sorduğunuzda size nedenini söyleyememeleridir. Ya da nedenleri size hiçbir mana söz etmeyebilir.

Üstüne üstlük, çocuklarımız öfkelendiğinde, çoklukla bir şeyler yapmamız gerektiği hissine kapılırız – çabucak. Acılarında onlara yardım etmek için baskı hissederiz. Huzur ve sükunet isteriz. Ebeveyn olarak bir halde başarısız olduğumuzu düşünürüz, bu da utanç, hayal kırıklığı ve kuşku hislerini artırır.

Öğretici anlar ve öfke patlamaları

Ebeveynlik bilgisinde “öğretici an” diye bir fikir vardır. Şöyle bir şeydir: öğretici an, bir ebeveynin çocuğuna bedellerini yahut kıymetli bir gerçeği, çocuğunun bu bedelleri benimsemeye yahut bu gerçeği öğrenmeye en açık olduğu vakitte iletebileceği uygun/planlanmamış bir vakittir.

Sorun şu ki öğretici anlar çok yanlış anlaşılıyor.

Ebeveynler çoklukla her anın, ebeveynin öğretmen olması ve doğrudan ve anında müdahale sağlaması gereken öğretici bir an olduğuna inanmaya yönlendirilmiştir . Açıkça söyleyeyim, her vakit çocuğunuzun “öğretmeni” olmak zorunda değilsiniz – yahut bu mevzuda terapisti. İşte öğretici anlar ve çocuklar hakkında bilmeniz gereken birkaç şey:

Öğretici anlar her vakit öteki bir bireye gereksinim duymaz; çocuklar öbür kimsenin yardımı olmadan tecrübeler yoluyla birçok şeyi öğrenebilirler ve öğrenirler de.

Öğretici anlar her vakit ebeveynin öğretmen olmasını gerektirmez; çocuklar öbür çocuklardan, yetişkinlerden, hayvanlardan, tabiattan, kitaplardan vb. öğrenebilirler.

Öğretici anlar her vakit direkt müdahale gerektirmez; ebeveynler müdahale etmeden bir durumu denetleyebilir ve çocuklarının bu durumla boğuşmasını ve sonunda bu durumla başa çıkmasını sorumlu bir biçimde gözlemleyebilirler.

Öğretici anlar her vakit anında müdahale gerektirmez; çocuklar üzgünken yahut dikkat dağıtan bir aktivitenin ortasındayken öğrenmede çok zorluk çekerler, lakin çocuklar daha sonra anlayış kazanmak ve mana yüklemek için yaşadıkları durumlar hakkında düşünerek çok vakit harcarlar.

Eğer öğretici anların büyük bir hayranıysanız, çocuğunuzun duygusal patlamalarını yönetmeyi öğrenmesine yardımcı olmak istiyorsanız, öğretici anların durumdan bir adım geri çekilmenizi gerektirebileceğini lütfen göz önünde bulundurun.

Çocuğunuzun öfke patlamalarının fırtınasını atlatmayı öğrendikten sonra ona yardımcı olabilirsiniz

Çocuklar birçok nedenden ötürü üzülürler, çoklukla sizin büsbütün sıradan olduğuna inandığınız şeyler yüzünden. Çocuklar sıklıkla o kadar küçük şeyler yüzünden üzülürler ki ebeveynler kendilerini öfke için hiçbir neden yahut tetikleyici olmadığına ikna ederler. Çocuğunuz okuldan meskene dönerken McDonald’s’a “hayır” dediğiniz için üzülmüş olabilir. Dişlerini fırçalamalarını ve gece yatmaya hazırlanmalarını söylediğiniz anda sinirlenebilirler. Sabah onları okul için uyandırdığınız için size bağırabilirler. Pekala, bu hususta ne yapabilirsiniz?

Sinirli çocukların birçok ebeveyninde gördüğüm bir kalıp, çocuk öfkelendiğinde ebeveynin çok süratli reaksiyon vermesidir. Ebeveynlerin “Öylece orada durma. Bir şeyler yap!” kusurunu yaptığını görüyorum ve bu yüzden çocuğun daha süratli sakinleşmesini sağlamak için birçok farklı strateji deniyorlar. Bir ebeveyn çok sayıda soru sorabilir, çocuğa bağırmayı bırakmasını söyleyebilir (veya hatta çocuğa bağırıp çağırabilir), çocuğa üzülmek için “hiçbir neden” olmadığını söyleyebilir yahut çabucak sakinleşmezlerse sonuçlarla tehdit edebilir. Ebeveynler olarak bunu neden yapıyoruz? Ebeveynlerin çocukları üzgün olduğunda müdahale etmesinin birçok mümkün nedeni olsa da en yaygın olanlarından kimileri şunlardır:

Çocuğunuza duygusal düzenleme marifetlerini faal olarak öğretme konusunda sorumluluk hissetmek

Çocuğunuzun makul davranmadığını hissetmek

Çocuğunuz tarafından saygısızlık gördüğünüzü hissetmek

Utanç duygusu

Çocuğunuza, kendinize yahut her ikisine karşı öfke duymak

Suçluluk ve utanç duygusu

Ebeveyn olarak başarısız hissetmek

Çocuğunuzun durmasını sağlamak için ağır bir istek duymak

Ebeveynler kendi duygusal reaksiyonları nedeniyle, çocuklarının çöküşüne reaksiyon vermek ve onları en kısa müddette sakinleştirmek için bir şeyler yapmak zorunda hissederler. Ne yazık ki, çocuklar üzgün olduklarında neredeyse hiç yeni maharet öğrenmezler ve siz de öğrenemezsiniz. Çocuklar üzgün olduğunda çok süratli reaksiyon vermek çoklukla aksi teper. Birden fazla vakit, çok erken müdahale etmek öfke patlamasını körükleyebilir yahut ağırlaştırabilir. Çocuk esasen üzgün hissediyordur. Ebeveynlerine zati kızgın olsunlar yahut olmasınlar, bir ebeveynin onları sakinleştirmek için ortaya girmesi, ebeveynin öfkenin gayesi haline gelmesiyle sonuçlanabilir.

İşler bu noktada ekseriyetle daha da kötüleşir. Çocuklar ebeveynlerinin kendilerine, kendileri ebeveyne kızdıkları kadar kızdığına ikna olduklarında, öfke patlaması uzar ve tüm gün süren bir dizi tartışmaya dönüşebilir. Bu sizin başa çıkmanız gereken bir şey üzere geliyor mu? Şayet öyleyse, çocuğunuz öfkelendiğinde tam zıddı stratejiyi denerseniz çok daha memnun bir ebeveyn olabilirsiniz: “Sadece bir şey yapma. Orada dur.”

Çocuğunuz üzüldüğünde telefonunuzda kronometreyi başlatın

Özetle, çocuğunuzun öfke patlamasının fırtınasını atlatmak için kullanabileceğiniz birinci stratejilerden biri budur. Çocuğunuz büsbütün denetimden çıkmadığı sürece (tehlikeli yahut yıkıcı), öfke patlamasının müddetini zamanlama proaktif ebeveynlik stratejisini seçmeniz büsbütün mantıklıdır.

Not: Öfke patlamalarını görüntüye almayın, zira bu, çocuğu küçük düşürerek öfke patlamalarını daha da kötüleştirir .

Öfke patlamalarının mühletini neden zamanlamalısınız? Eh, bilgilere gereksiniminiz var. Ebeveynler ekseriyetle çocuklarının öfke patlamalarının mühletini abartırlar (ve çocuklar da süreyi küçümsedikleri için bilinirler). Bu ortada, patlamalarının mühletini zamanlarken çocuğunuzla tıpkı odada olmak zorunda değilsiniz, bilhassa de kaba davranıyorlarsa yahut varlığınızın onu rahatsız ettiğini düşünüyorsanız.

Çocuğunuzun ortalama olarak yardım almadan sakinleşmesinin ne kadar sürdüğünü öğrenmek için adımlar atarsanız -bir cins araştırma bilimcisi gibi- o vakit bu mevzuda ne yapacağınızı belirlemek için gereksiniminiz olan bilgiye sahip olursunuz. Çocuğunuzun rutin olarak bir saatten uzun süren öfke patlamaları geçirmesi az bir olaysa (bir tetikleyiciye cevap olarak), bir ruh hali bozukluğu açısından kıymetlendirilmesi âlâ bir fikirdir. Daha yaygın olarak, çocuklarda öfke patlamalarının mühleti birkaç dakikadan yaklaşık 15 dakikaya kadar sürer. Evvel data edinin. Muhtemel yan yarar, çocuklarınıza bunu yapmak için vakit ve alan verdiğinizde kendilerini sakinleştirebildiklerine şahit olmanızdır.

Bazı ebeveynler çocuklarının birkaç saniyeden uzun müddet bağırmasına yahut ağlamasına müsaade veremezler. Şayet bu size benziyorsa, çocuğunuz üzüldüğünde telefonunuzda 5 dakikalık bir zamanlayıcı ayarlamaya karar verebilirsiniz. Zamanlayıcı çaldığında, her zamanki üzere müdahale etmekte özgürsünüz. Bu stratejinin hedefi nedir?

Kendinizle sağlıklı sonlar belirlemeniz, çok erken müdahale etmemenizi sağlar.

Çocuğunuzun kendi kendini sakinleştirmeyi öğrenmesi için vakit tanır.

Çocuğunuzun sizin yardımınız olmadan kendi hislerini ne sıklıkla düzenleyebildiğini görmenizi sağlayacaktır.

Çocuğunuzun sizin yardımınız olmadan ne sıklıkla sakinleşebildiğine şaşırabilirsiniz. Gelişimlerinin bir noktasında çocuklarınızın duygusal öz düzenleme marifetini öğrenmeleri gerekir. Pratik yapmalarına müsaade verebilirsiniz.

Ya çocuğum büsbütün denetimden çıkarsa?

Açıkça, çocuğunuz kendini tehlikeye atıyorsa, mala ziyan veriyorsa yahut kendisine yahut diğerine ziyan vermeye çalışıyorsa, çabucak müdahale etmeniz gerekir (bazen fizikî olarak).

Bazen çocuklar öfke patlamaları sırasında fizikî olarak tehlikeli olmayabilirler fakat küfür etmek, size isim takmak yahut sizden nefret ettiklerini söylemek üzere diğer bir formda saygısız/istismarcı olabilirler. Ebeveynler, o anda müdahale etmeleri (örneğin tehdit edici sonuçlar) yahut sonuçları daha sonra çocuk sakinleştiğinde vermeleri gerektiği konusunda farklılık gösterirler. Bir çocuk her sonuç aldığında bu öbür bir duygusal çöküntüyü tetikliyorsa, ebeveynlerin profesyonel yardım alma vakti gelmiştir.

Çocuğunuzun öfkesine karşı yavaş reaksiyon vermenin ek faydaları

Çocuğunuzun öfkesine reaksiyon vermekte yavaş davranmak, çocuğunuzun öfkesinin tetikleyicilerini daha net görmeye başlamanızı sağlayacaktır. Çocuğunuz ekseriyetle muhakkak tetikleyicilere reaksiyon veriyorsa, iddia edilebileceği üzere bir şeye üzüldüğünde ona karşı daha fazla empati duyabilirsiniz. Çocuğunuz hayır dediğinizde öfkelendikten sonra bile sakin olduğunuzu görürse, ebeveynlik kararlarınızda kasıtlı ve kararlı olduğunuzu öğrenecektir. Bunu kabul etmeye istekli olmasalar bile size daha fazla hürmet duyacaklardır. Çocuğunuzun üzüldüğünde sakinleşmesi için geçen genel süreyi biliyorsanız, öfkelendiklerinde daha az telaşlı hissedeceksiniz. Son olarak, her üzüldüğünde onlarla etkileşime girmiyorsanız, tüm gün onlarla çatışma olasılığınız daha düşüktür.

Çocuğunuzun her patlamayı denetim etmeye çalışmadan hislerini düzenlemeyi öğrenmesine yardımcı olabilirsiniz.

Çocuğunuzun öfke patlamasının fırtınasını atlatmak için kolay bir strateji muazzam yararlar sağlayabilir. Çocuğunuzun her seferinde müdahale etmenize gerek kalmadan kendini düzenlemeyi öğrendiğini gördüğünüzde ne kadar rahatlayacağınızı hayal edin. Ve çocuğunuzu daha yeterli anlayacaksınız. Öfke patlamasını gözlemleme, geciktirme ve/veya zamanlama stratejisi her durum için işe yaramaz, lakin başlamak için olağanüstü bir yerdir. Çocuklarınızın kendini sakinleştirmeyi ne kadar güzel ve ne kadar çabuk öğrendiklerine kendiniz bile şaşırabilirsiniz. Çocuğunuzun öfke patlamaları konusunda daha az çatışma yaşamak ve artık onların etrafında yumurta kabukları üzerinde yürüyormuş üzere hissetmemek olağanüstü hissettirir. Sonunda, ikiniz de daha memnun olacaksınız.