Psikoz ve şizofreni hastalarında klinik psikoloğun rolü ve destekleyici psikoterapinin özellikleri

Psikoz ve şizofreni üzere önemli ruh sıhhati bozukluklarında klinik psikoloğun rolü epeyce kıymetlidir.
Klinik psikologlar, hastaların duygusal, bilişsel ve davranışsal sıkıntılarını kıymetlendirerek uygun
tedavi planlarını oluştururlar. Şizofreni üzere durumlarda, psikologlar ekseriyetle ferdi terapi, grup
terapisi yahut aile terapisi üzere psikoterapi tekniklerini kullanarak hastaların semptomlarını
yönetmeye ve işlevselliklerini artırmaya çalışırlar.
Psikotik bozuklukların kıymetli bir kısmını oluşturan şizofreni, bireyin niyet, his ve
davranışlarında, kişilerarası bağlantılarında, işe ve topluma ahenginde ağır bozukluk yaratan, her yüz
bireyden birinin hayatı boyunca yakalanma riski taşıdığı kronik bir hastalıktır. Psikozun tipik bir
başlangıcı yoktur; renkli belirtilerle ortaya çıkabileceği üzere çok sinsi olarak da gelişebilir. (Öztürk,
Uluşahin 2015)
Şizofreni ile ilgili yapılan araştırmalardan elde edilen bulguların farklılığı göze çarpan bir
özelliktir. Bu farklılıklar sıklıkla, şizofreninin etiyolojisi, belirtileri ve seyri bakımından heterojen bir
hastalık olmasından kaynaklıdır. Ancak hastalığın ve tedavinin değişik kademelerinde incelenen
hastalardan elde edilen bulguları genellemek neredeyse imkansızdır. Son yıllarda giderek önemi
artan, birinci psikotik epizodu geçirmekte olan ya da birinci defa hastaneye yatan şizofren hastalarla ilgili
çalışmalar bu cins sorunlara tahlil aramaktadır (Üçok,2008).

Şizofreni; sanrılar, varsanılar, organize olmayan davranışlar, negatif semptomlar ve toplumsal işlev
bozukluğu ile karakterize edilen bir psikiyatrik hastalıktır. Şizofreni hastaların tedavisi farmakolojik
tedavileri ve psikososyal tedavileri içermektedir. Farmakolojik tedavilerden antipsikotik ilaçlar
şizofreni tedavisinin temelini oluştursa da araştırmalar psikososyal yaklaşımların klinik düzelmeyi
hızlandırdığını bildirmiştir. Psikososyal yaklaşımlar desteklenmelidir ve ilaç tedavisi ile
bütünleştirilmelidir. Birçok şizofreni hastası antipsikotik ve psikososyal tedavinin birlikte kullanıldığı
yaklaşımlardan yararlanmaktadır. (Summakoğlu, Ertuğrul 2018)
Destekleyici psikoterapide hekimin hastasını ve şikayetlerini anlamaya çalışması ve hastanın
gerçeğe ahenk sağlamasına yardımcı olması temeline dayanır . Sorun çözücü destekleyici terapilerin,
bilhassa toplumsal meşguliyet terapileriyle bir arada uygulandıklarında, ayaktan izlenen
hastalardaki mümkün tekrarlamaları önleyebildiği bildirilmektedir (Işık,2006). Destekleyici psikoterapi
de klinik psikoloğun rolü epeyce kıymetlidir. Sağlam, dengeli ve doyum sağlayan ilişkiler
yaşayamayan yahut öbürleri tarafından kabul görmediğini hisseden hastalar, klinisyenin kabul edici
tavrı sayesinde ya da klinisyen ile olan münasebetinde kabul edici rolü ile değerli bir yaşantı
deneyimlemektedir. Klinisyenin hastaya açıklığı; ilgisi, hastanın ne söylediğine dikkat etmesi ve onu
onaylaması üzerinden iletilmektedir. Bu amaçlara ulaşmak için, ayrıntılı bir kıymetlendirme çok
kıymetlidir.
Ayrıyeten, müdahale sırasında klinisyenin hastanın gerçek ya da aktarımsal bağlantılarını ve geçmişteki
mevcut duygusal reaksiyon ve davranış modelini incelemesi gerekir (Gabbard, 2009). Klinisyen,
hastadaki tasayı azaltmak, özgüveni ve umudu arttırmak, tutarsız ruhsal fonksiyonları düzenlemek
ve genel fonksiyonelliği geliştirmek için “yeterli” olanı yapmak zorundadır. Örneğin, destekleyici
psikoterapilerde transfer gerçekleşir, lakin klinisyen bunu yorumlamaz. Klinisyen, sadece aktarımı
yöneterek, hastanın terapistin kendisine yönelik olumlu hislerinin gelişmesini teşvik eder. Bu
olumlu hisler, hastanın âlâ fonksiyonel gösteren bir ittifak sürdürmesi ve klinisyen ile dengeli bir
formda özdeşleşmesi için yararlıdır.
Psikoterapist ve hastanın birlikte çalışma ittifakı hem açıklayıcı hem de destekleyici müdahalelerde
değerli bir konu olmasına karşın destekleyici psikoterapilerde ise çalışma ittifakı tedavinin çok
değerli bir ögesi olarak kabul edilmektedir.(Tunç,2019)
Destekleyici terapistin terapötik müdahalelerine rehberlik eden kavramların başında, terapist-hasta
münasebetinin ebeveyn-çocuk bağlantısına benzeri halde görülmesi gelmektedir. Bu türlü bir benzetme,
destekleyici psikoterapideki hastanın bir çocuk olduğu yahut terapist tarafından çocuklaştırılması
gerektiği manasına gelmez. Tersine, bu benzetme, psikiyatri hastalarının, en azından birtakım işlevsel

alanlarda çocuklar üzere düşündüklerini, hissettiklerini yahut davrandıklarını belirten ampirik
müşahedelerin altını çizmektedir. Aslında, hasta ömrün kıymetli alanlarının birçoklarında olgun ve yetişkin
bir seviyede fonksiyonel olabiliyorsa destekleyici bir psikoterapiye de gereksinimi olmaz (Misch, 2000).
Destekleyici psikoterapi hastasının, bir diğer deyişle yetişkin olmayan ya da çocuksu seviyede
fonksiyonelliği olan hastanın, gerçeği kıymetlendirme, sorun çözme, his düzenleme, dürtü kontrolü
yahut kişilerarası ilgileri üzere bir yahut daha fazla ruhsal alanda dayanağa gereksinimi vardır. Bu
nedenle, bir hastanın hayatın değerli alanlarında çocuksu bir seviyede fonksiyon gördüğü ölçüde,
destekleyici terapist hasta ile münasebetinde ebeveynlik rolü üstlenir (Misch, 2000).
Bu bağlamda “iyi bir ebeveyn” olmak hastanın çeşitli alanlarda kıymetlendirilmesi ve desteklenmesi
manasına gelebilir. Destekleyici psikoterapist hastanın daima olarak gelişimini kıymetlendirir.
Mevcut bağlam ve hastanın karşılaştığı gerilimler göz önünde bulundurulur. Gerekli durumlarda hasta
terapist tarafından rahatlatılır ve yatıştırılır. Öbür vakitlerde, terapist hastayı cesaretlendiren,
besleyen, onaylayan, öven yahut tebrik eden bir durumda olarak hizmet eder. Tekrar de hastanın
kendi kendine ziyan verme davranışları kelam konusu olduğunda, davranışı ve sonuçları ile ilgili olarak
yüzleştirme yapılır. Hastanın beklenen ziyan görme olasılıklarına karşı uygun muhafaza, sınırlandırma
ve hudut belirleme, özerklik ve bağımsızlığın teşviki ile dengelenir. Emsal halde, destekleyici
terapist ne yardım gerekiyorsa sunar, fakat birebir vakitte hastanın büyümesini ve kendine
yeterliliğini de teşvik eder. Teklifler, tavsiyeler ve eğitim, hastanın niyet ve davranışını
yönlendirmek için kullanılır.
Lakin terapistin emeli, terapistin kendi ömür stilini hastanın isteklerinin yerine koymak değil,
hastanın kendi maksatlarına ulaşmasına yardımcı olmaktır. Destekleyici terapist hastanın kendi
ömründe emsal sıkıntıları yönetmesine yardımcı olmak emeli ile kendi fikirleri, hisleri veya
tecrübelerini paylaşabilir, kendini açma fonksiyonunu kullanabilir. Genel olarak, destekleyici terapist
hastanın, olgun, denetim sahibi, tesirli ve tatmin edici bir birey haline gelmesine yardım eder.
Terapist-hasta ve ebeveyn çocuk alakaları ortasındaki benzetme, destekleyici terapistin, hastaya
yönelik tavrını ve müdahalelerini yönlendirmede çok değerlidir (Misch, 2000).
Şizofrenili hastalar, ilaç tedavileri ile bir arada uygulanan psikoterapötik yaklaşımlar, psikososyal
bakım ve rehabilitasyon ile sıhhatlerini geri kazanabilirler. Sırf ilaç tedavisi gören hastalar
ortasında yüksek oranda uyumsuzluk ya da nüks izlemesi dikkatleri tedavi sonucunu etkileyen
ruhsal ya da psikososyal yaklaşımlar üzerine çekmiştir.
Şizofrenide iki temel ferdî terapötik yaklaşım uygulaması olan içgörü yönelimli ve destekleyici
psikoterapi mevcuttur. İçgörü yönelimli psikoterapide gaye, hastanın tekrarlayan uygunsuz kişiler
ortası bağlarını tekrar kurmak ve semptomları azaltmaktır. Tedavide hastanın bir taraftan geçmiş
münasebetleri ve hayat hikayesi anlaşılmaya çalışılır, öte yandan da bugünkü bağlantıları gözden geçirilir.

Günümüzde hastanın şizofreni tipi ve hastalık fazına bağlı olarak içgörü yönelimli stratejiler esnek
biçimde uygulanmaktadır. Şizofreni tedavisinde yalnızca bilişsel bozuklukların değerlendirilmesi
tedavinin eksik kalmasına, elde edilen ilerlemelerin uzun müddetli olmamasına neden olmaktadır.
Tedavinin niteliğinin ve ömür kalitesinin arttırılması için hastalıkla ve hayati zorluklarla başa çıkma
tekniklerini öğrenip, bunları birer maharet haline getirip günlük uygulamaya dönüştürmek, hastalar
için birçok sorunun tahlili manasını taşımaktadır.(Işık,2006)
Düzgünleşme Sürecine Katkı: Destekleyici psikoterapi, bireylerin güzelleşme sürecine katkıda bulunur. Bu,
kişinin ömür kalitesini artırabilir, duygusal refahını güzelleştirebilir ve daha sağlıklı ilgiler kurmasına
yardımcı olabilir.
Sonuç olarak, destekleyici psikoterapi, bireylerin duygusal gereksinimlerini karşılamak, gerilimle başa
çıkmak ve ömür kalitesini artırmak için değerli bir role sahiptir. Bu terapi, çeşitli psikolojik
problemlerle baş etmek için tesirli bir takviye olabilir.

Kaynakça
Işık E. (2006) Yeni Şizofreni, Format Matbaacılık, s:450-487
Öztürk O, Uluşahin A. Ruh sıhhati ve bozuklukları: Nobel Tıp Kitapları; 2015
Summakoğlu Demet, Ertuğrul Barış (2018) Lectio Scientific Journal of Health and Natural Sciences
Temmuz C. 2, S. 1, 43- 61
Tunç Pervin (2019) Destekleyici Dinamik Psikoterapinin Temel Stratejileri Kriz Dergisi 27 (3):
158-177
Tunç Pervin(2019) Kriz Dergisi; Misch, D.A. (2000). Basic strategies of dynamic supportive
therapy. Journal of Psychotherapy Practice & Research 9, 173-189.
Üçok A.; Psikoz İçin Risk Altındaki Bireyler, Tanıma, Tedbire ve Tedavi Konusunda Nerdeyiz,
Klinik Psikiyatri Dergisi, 11: 9-14 (2008).