Psikoseksüel gelişim teorisi nedir? freud’un ileri sürdüğü psikoseksüel gelişim evreleri nelerdir?

Oral Basamak (0-1 Yaş)

Freud’un teorisinde, oral kademe doğumla başlar ve tipik olarak çocuklar 1 yaşına gelene kadar sürer. Haz unsuruna nazaran, ego ve süperego şimdi gelişmediği ve bebeğin kişiliği olmadığı için id bu basamağa hakimdir. Libidinal hazzın erojen bölgesi yahut odağı ağızdır. Bebekler anne göğsünden beslenmekten ve ağızlarına objeler koyarak etraflarını keşfetmekten zevk alırlar.

Bebek büsbütün yetişkinlere bağımlı olduğu için tıpkı vakitte bu oral zevk yoluyla bir itimat ve rahatlık duygusu geliştirir. Bu kademeyi çözmek için çocuk, bakıcılara daha az bağımlı hale gelmelidir. Bir bebeğin büyük ölçüde beslenme yoluyla giderilen güvenlik ihtiyaçları karşılanmazsa, bu etapta saplanma meydana gelebilir. Freud, oral psikoseksüel basamakta sabitlenmiş bir yetişkinin, kronik bir doyumsuzluk ve sigara tüketimi, çok yeme ve çok içme üzere zorlayıcı alışkanlıklar yoluyla söz edilen saldırganlık yahut bağımlılık yaşayabileceği görüşünü ileri sürmüştür.

Anal Basamak (1-3 Yaş)

Psikoseksüel gelişimin anal evresinde, libido anüs üzerinde odaklanır ve çocuk dışkılamaktan büyük zevk alır. Çocuk artık başlı başına bir insan olduğunun ve isteklerinin dış dünyanın talepleriyle çelişebileceğinin büsbütün farkındadır.

Freud, bu çeşit bir çatışmanın, yetişkinlerin çocuğun ne vakit ve nerede dışkılayabileceği konusunda kısıtlamalar getirdiği lazımlık eğitiminde doruğa ulaşma eğiliminde olduğuna inanıyordu. Otoriteyle bu birinci çatışmanın tabiatı, çocuğun gelecekteki tüm otorite biçimleriyle bağlantısını belirleyebilir. Erken yahut sert tavır gösterilen lazımlık eğitimi, çocuğun dağınıklıktan nefret eden, saplantılı bir halde sistemli, dakik ve otoriteye saygılı bir kişiliğe dönüşmesine neden olabilir. Nakit ve mal varlığı konusunda inatçı ve eli sıkı olabilirler.

Ancak Freud’a nazaran tüm ebeveynler bu evrede çocukların muhtaçlık duyduğu dayanağı ve teşviki sağlamamaktadır. Kimi ebeveynler, tuvaletini kaçıran çocuklarını cezalandırırlar, onlarla alay ederler yahut onları utandırırlar.

Freud’a nazaran, uygunsuz ebeveyn reaksiyonları olumsuz sonuçlara yol açabilir. Ebeveynler çok hoşgörülü bir yaklaşım benimserse, Freud, bireyin dağınık, müsrif yahut yıkıcı bir kişiliğe sahip olduğu anal-kovucu bir kişiliğin gelişebileceğini öne sürmüştür.

Fallik Evre (3-6 Yaş)

Fallik evre, psikoseksüel gelişimin üç ila altı yaşlarını kapsayan üçüncü evresidir. Burada bebeğin libidosu erojen bölge olarak cinsel organları üzerinde odaklanır. Çocuk, Freud’un Oidipus kompleksi ve Elektra kompleksi olarak isimlendirdiği erotik çekim, küskünlük, rekabet, kıskançlık ve dehşet ortasındaki çatışmayı harekete geçiren anatomik cinsiyet farklılıklarının farkına varır. Bu, çocuğun birebir cinsiyetten ebeveynin özelliklerini benimsemesini içeren özdeşleşme süreciyle çözülür.

Karen Horney üzere psikologlar bu teoriye karşı çıkmaktadırlar; zira teorinin hem büsbütün yanlış hem de bayanlar için küçük düşürücü olduğunu ileri sürmektedirler. Bunun yerine, Horney, erkeklerin çocuk doğuramadıkları için aşağılık hisleri yaşadıklarını öne sürmüştür ve bu kavramı “rahim kıskançlığı” olarak isimlendirmiştir.

Gizlilik (İng: “Latency”) Evresi (6 Yaş – Ergenlik)

Bu basamakta, kimliğin güçleri bastırılırken, süperego gelişmeye devam eder. Çocuklar, aile dışındaki akranları ve yetişkinlerle toplumsal hünerler, bedeller ve münasebetler geliştirir.

Ego ve muhteşem egonun gelişimi, bu sakin periyoda katkıda bulunur. Bu evre, çocukların okula başladığı ve akran münasebetleri, hobiler ve başka ilgi alanları ile daha fazla ilgilenmeye başladığı vakte denk gelir.

Gizli periyot, cinsel gücün bastırıldığı yahut uykuda olduğu bir keşif vaktidir. Bu güç hala mevcuttur, fakat entelektüel arayışlar ve toplumsal etkileşimler üzere başka alanlara yöneltilir. Bu kademe, toplumsal ve irtibat marifetlerinin ve özgüvenin gelişmesinde değerlidir.

Diğer psikoseksüel evrelerde olduğu üzere, Freud da çocukların bu evrede sabitlenmelerinin yahut “sıkışıp kalmalarının” mümkün olduğuna inanıyordu. Freud’a nazaran bu basamaktaki fiksasyon, olgunlaşmamışlık ve bir yetişkin olarak tatmin edici alakalar kuramama ile sonuçlanabilmektedir.

Genital Evre (Ergenlik-Ölüm)

Teorisinin beşinci ve son psikoseksüel etabında Freud, genital kozmosun ergenliğin başlangıcında başladığına ve yetişkinliğe (ve münasebetiyle ölüme) kadar devam ettiğine inanıyordu. Freud’a nazaran, ergenliğin başlamasıyla birlikte tekrar uyanmış, faal bir libido ve cinsel çekim kendini göstermeye başlar.

Freud, kendi zevkine odaklanan fallik kademenin bilakis, genital basamaktaki zevkin heteroseksüel zevke odaklandığını teorileştirmiştir. Cinsel içgüdünün yanlışsız sözünün heteroseksüel münasebetler ve cinsel bağlantı yoluyla olduğuna inanıyordu. Buna ek olarak şayet bu ya da daha erken bir kademede saplantı ya da çatışma gelişirse, sapkınlıkların gelişebileceğini ve bunların cinsel münasebetleri önleyebileceğini düşündü. Örneğin, oral evre odaklanmış ve orada saplanmış biri, öpüşmekten ve oral seksten cinsel ilgiden aldığından daha fazla zevk alır.

Bu kademe, Freud’un ego ve süperegonun bu noktada büsbütün geliştiğini hissetmesi bakımından başkalarından farklıdır. Daha erken yaşlarda oldukları ve temel olarak id tarafından denetim edildiği vakitlerin tersine, gençler dileklerini denetim edebilir ve onları toplumun standartları ve beklentileri içinde tutabilirler.