Kleptomani nedir?

KLEPTOMANİ NEDİR?

Hırsızlık hastalığı olarak da bilinen kleptomani, maddi pahası olmadığı, şahsî kullanım için ihtiyaç duyulmadığı halde, objelere yönelik çalma dürtüsüne kişinin kendini denetim edemediği ruhsal bir rahatsızlıktır. Genelde ergenlik periyodunda başlayan, geç erişkinliğe kadar süren, kimi hastalarda ömür uzunluğu sürebilen bir rahatsızlıktır. Seyrek rastlandığı, toplumsal damgalamaya yol açtığı için tedavi arayışının kısıtlılığı sebebiyle, halk ortasında yaygınlığı kesin saptanamamaktadır. Çalışmalar, hırsızların %3,8 ile %10’unun kleptoman olduğunu ortaya koymuştur.

Kleptomani’nin Nedenleri Nelerdir?

Çalma aksiyonunu denetimsiz ve saplantılı bir hale getiren kleptomaninin nedenleri bilinmez. Lakin bununla ilgili farklı teoriler vardır. Bir görüşe nazaran, beyinde meydana gelen değişimler kleptomaninin sebebi olarak kabul edilir. Çalmayı öğrenmiş beyindeki bu sorun kalıplaşarak sorunu güçlendirir. Kleptomanin nedenleri konusunda hala daha çok araştırmaya muhtaçlık vardır. Lakin bu rahatsızlıkla ilgili şu nedenler üzerinde durulur:

Serotonin: Bir nörotransmitter olan serotonin, ruh halini ve hisleri düzenlemeye yardım eder. Dürtüsel davranışlara meyilli bireylerde düşük serotonin seviyeleri görülür.

Bağımlılık: Bir nörotransmitter olan dopamin, çalma aksiyonundan sonra salgılanabilir. Dopamin zevk hissini sağlar. Bu da birtakım bireyler için tekrar isteği yaratır.

Beynin Opioid Sistemi: Dürtülerin düzenlendiği sistem opioid sistemdeki bir dengesizlik, dürtülere direnç göstermeye mani olabilir.

Öğrenilmiş Alışkanlık: Dürtüler rahatsızlık hissi verirler. Dürtü üzerine hırsızlık yapıldığında kısa müddetli bir rahatlama hissi gelir ve kişi dürtüden kurtulur. Bu döngü kırılması güç bir alışkanlıktır.

Kafa Travmaları ve Beyin Yaralanmaları

KLEPTOMANİ BELİRTİLERİ NELERDİR?

• İhtiyaç duyulmayan eşyaları çalma konusunda güçlü dürtüsellik ve bu dürtüleri denetim etmede yetersizlik,
• Dürtüler oluştuğunda hissedilen gerginlik, telaş yahut uyarılma duygusu
• Çalarken zevk, rahatlama yahut tatmin hissi duyma
• Hırsızlıktan sonra kendini hatalı hissederek duyulan pişmanlık, kendinden nefret etme, utanma yahut tutuklanma korkusu hissetme,
• Dürtülerin geri dönüşü ve kleptomani döngüsünün tekrarı.

Kleptomani Nasıl Teşhis Edilir?

Hiçbir vakit teşhis edilemeyen kleptomaniler vardır. Aslında yaygın olarak görülmeyen bu rahatsızlıkta kimi bireyler tedaviyi kabul etmez. Birtakım bireyler tekrarlayan hırsızlıkları nedeniyle mahpusa girebilir. Kleptomanlar çoklukla gizlice çalarlar. Kleptomani teşhisi için kriterler vardır. Bu kriterler şunlardır:

• Kişinin muhtaçlık için çalmaması
• Çalmadan evvel gerginlik ve beklenti hissetme
• Aldıktan çabucak sonra rahatlama ve zevk üzere olumlu hisler duyma yahut çok yüksek hissetme
• Öfke yahut intikam için duygusal bir reaksiyon ve sanrı yahut halüsinasyon olarak çalmama
• Davranış bozukluğu yahut antisosyal kişilik bozukluğu üzere mental problemler kleptomani kuralı değildir.

Kleptomani teşhisi için direkt bir test yapılmaz. Lakin teşhis için birtakım testler uygulanabilir. Bu sayede sorunun öteki meseleler elenmiş olur.

Kleptomani Nasıl Tedavi Edilir?

Kleptomani tedavi edilmesi gereken bir hastalıktır. Kleptomani tedavisinde psikiyatrist ve psikologlar kıymetli rol oynar. Kleptomani tedavisi tam olarak bir çerçeve içine alınamasa da ilaçla tedavi yahut dürtülerle başa çıkılması için maharet geliştirme terapisi uygulanır. Kleptomani tedavilerinde uygulanan teknikler şunlardır:

Psikoterapi: Bilişsel davranışçı terapi ile olumsuz davranışlar ve fikirler olumlu olarak tanımlanabilir. Bilişsel davranışçı terapi ile dürtülerin nasıl denetim edileceği, sağlıklı başa çıkma düzenekleri, tetikleyicilerin belirlenmesi ve bunlardan kaçınma, gerilimi yönetme, ruhsal meseleleri ele alma öğrenilir.

Aile terapisi, çift terapisi ve psikodinamik terapiler de başka terapötik tekniklerdir.

İlaç: Antidepresanlar, duygu-durum dengeleyiciler, antikonvülzanlar ve opioid reseptör agonist ilaçlar dürtülerin yatıştırılmasında yardımcı olur.

Yardım Kümeleri: Bozukluğun üstesinden gelmek yahut yönetmek için dayanak alınabilir.

ÖĞR. PSK. SILA ZEYNEP ÖZSARI UZM. KL. PSK. DAMLA KANKAYA SÜNTEROĞLU

Kaynakça

https://www.acibadem.com.tr/hayat/kleptomani/

https://www.memorial.com.tr/hastaliklar/kleptomani-calma-hirsizligi-hastaligi-nedir