Aşırı düşünme (overthinking) : zihnin yorucu tuzağı

Hayatın içinde, küçük bir karardan büyük bir ömür sıkıntısına kadar sayısız fikirle boğuşuruz. Çoğumuz için “çok düşünmek” neredeyse bir refleks haline gelmiştir. Pekala, durup düşündüğümüzde bu ağır zihinsel aktivite nitekim yararlı mı, yoksa kendi yarattığımız bir tuzağın içine mi düşüyoruz? Çok düşünmeyi anlamak ve onunla başa çıkmak, daha huzurlu bir hayat için kilit değere sahip.

Aşırı Düşünme Nedir?

Aşırı düşünme, bir durumu yahut sorunu daima zihnimizde döndürüp durma halidir. Bu fikirler ekseriyetle tahlil odaklı olmaktan çok uzak, zihinsel gücümüzü tüketen ve bizi kısır bir döngüye hapseden bir yapıya sahiptir.
Geçmişte söylediğiniz bir cümleyi tekrar tekrar tahlil etmek ya da şimdi gerçekleşmemiş bir olayın bin bir farklı sonucunu başınızda kurmak gibi…
Çok düşünme, birden fazla vakit “kontrol” yanılsaması yaratır. Daha çok düşünürsek, daha yeterli bir tahlil bulacağımızı ya da tüm olasılıkları denetim edebileceğimizi sanırız. Lakin, gerçek bunun tam zıddıdır: Çok düşünmek, karar almayı zorlaştırır ve bizi hareketsiz bırakır.

Aşırı Düşünmenin Sebepleri

Aşırı düşünmenin temelinde çoklukla şu ögeler yatar:

1. Belirsizlikle Başa Çıkamama

İnsan tabiatı meçhullükten hoşlanmaz. Meçhullüğü ortadan kaldırmak için daima tahlil yaparız, lakin bu süreç çoklukla bizi daha da çıkmaza sokar.

2. Mükemmeliyetçilik

Mükemmel bir karar yahut tahlil arayışı, zihnimizi fazladan çalıştırır. Kusursuz sonuçlar elde etmek istediğimizde, en küçük ayrıntısı bile abartılı bir formda tahlil ederiz.

3. Tasa Bozuklukları

Aşırı düşünme, birçok vakit telaş ve gerilimle alakalıdır. Başımızdaki “ya şöyle olursa” senaryoları, bizi daima bir tehdit algısına sürükler.

4. Geçmişe Takılmak

Geçmişteki kusurları ya da pişmanlıkları daima düşünmek, bugünkü kararlarımıza da gölge düşürür.

Aşırı Düşünmenin Olumsuz Etkileri

Zihinsel Yorgunluk: Sürekli düşünmek, zihinsel gücümüzü tüketir ve bizi tükenmiş hissettirir.

Karar Verme Zahmeti: Daha düzgün bir karar alma umuduyla düşünmeye devam ederiz, lakin sonuçta hiçbir karar alamayabiliriz.

İlişkilerde Meseleler: Konuşulanları ziyadesiyle tahlil etmek, yanlış anlamalara neden olabilir.

Fiziksel Sıhhat Sorunları: Stres hormonu olan kortizol düzeyinin artmasına yol açarak uyku meseleleri, baş ağrıları ve öteki sıhhat sorunlarına sebep olabilir.

Aşırı Düşünmeyle Baş Etmenin Yolları

1. Niyetlerinizi Yazıya Dökün

Zihninizde dönüp duran fikirleri bir kağıda yazın. Bu usul, niyetlerinizi somutlaştırır ve onlara dışarıdan bakmanıza yardımcı olur.

2. Harikalık Arayışını Bırakın

Kusursuz kararlar alma uğraşı, sizi yalnızca yoracaktır. Yanılgıların da bir öğrenme süreci olduğunu kabul edin.

3. Farkındalık Geliştirin

Kendinizi çok düşünürken yakaladığınızda, bunu fark etmek bile büyük bir adımdır. Kendinize şu soruyu sorun: “Şu an bu niyetler bana ne kazandırıyor?”

4. Zihinsel Molalar Verin
Meditasyon, yoga ya da tabiatta kısa bir yürüyüş, zihninizi sakinleştirmenin şahane yollarıdır. Fizikî aktivite de zihinsel sakinliği kırmak için tesirli bir usuldür.

5. Küçük Kararlar Almayı Deneyin

Her kararı büyük bir sorun haline getirmek yerine, kolay mevzularda küçük kararlar almayı denemeye başlayın.

6. “Kontrol” Yanılsamasını Bırakın

Hayatta her şeyi denetim edemezsiniz. Bu gerçeği kabul etmek, sizi gereksiz fikir döngülerinden kurtarabilir.

Sonuç:

Aşırı düşünme, zihinsel gücümüzü tüketen ve ömür kalitemizi düşüren bir alışkanlıktır. Bununla başa çıkmak, farkındalık ve pratik gerektirir. Hayatın belirsizliğini kabul ederek, daha özgür ve huzurlu bir zihinle yaşayabilirsiniz.