Kişilik özelliklerin gücüyle psikolojik dayanıklılık

 PSİKOLOJİK DAYANIKLILIK NEDEN DEĞERLİDİR?

Psikolojik sağlamlık gücü yüksek olan bireyler, hayatın sıkıntı ve acı hislerini kabul ederek, bu hislerle birlikte güzelleşme istikametinde kendilerine yol açarak deneyimlerinden güçlenerek, tahliller üreterek çıkmayı başarırlar. Gerilim adeta onları sağlamlaştırır, güçlendirir. Sağlamlık gücü yüksek bireyler, değiştiremeyecekleri gerçekleri sorunları olgunlukla kabul ederek, tahlillere yönetebilecekleri etkinliklere dikkatlerini yöneltmede, başkalarına nazaran daha başarılıdırlar.

PSİKOLOJİK DAYANIKLILIĞI YÜKSEK BİREYİN ÖZELLİKLERİ

Sakin bir mizaç ya da karaktere sahip olma, hisleri düzenleyebilme,Duygularının farkında olup onları bastırmamak,iyimser ve umutlu şahıslar olmaları,bağımsız hareket etme yeteneğine sahip olma,bir maksada ve gelecek hissine sahip olma ,Problem çözmedi ve karar vermede sağlam adımlar atabilmek,kendini anlayabilmek ve kendinle alakalı espri anlayışına sahip olabilmek.

1.3 RUHSAL DAYANIKLILIKTA DEĞİŞKENLER

Cinsiyet, doğum sırası, kardeş sayısı, algılanan toplumsal ekonomik durum, kültürel özellikler, kişilik özellikleri, yaş, anne baba tavrı, okuduğu bölüm

2.BEŞ FAKTÖRLÜ KİŞİLİK ÖZELLİKLERİ

2.1 DIŞADÖNÜKLÜK/İÇEDÖNÜKLÜK

Bireylerin epey toplumsal yapıda oldukları, harekete dönük, tercihlerinin besbelli oluşu, konuşmaya hakim, girişken olduğu anlaşılmaktadır. Ayrıyeten bireylere karşı da sıcak tavırlarını tabir etmektedir.

2.2 DUYGUSAL TUTARSIZLIK/ TUTARLILIK

Duygusal manada istikrarda olmamak bir bireyin sahip olduğu anksiyete, öfke, gerilimlerin varlığı, düşünmeden harekette bulunma, güvenmeme ve ilerisi için de depresyon için risk kümesidir.

2.3 TECRÜBEYE AÇIKLIK/DENEYİME KAPALILIK

Açık olmak; kendimize dönük tabir gücü ne düşündüğümüzün sözel tabiri, dataları net ve gerçek bir durum varlığında hayata geçebilmektedir.

2.4 ÖZ DENETİM/SORUMLULUK-YÖNSÜZLÜK/DAĞINIKLILIK

Mete(2006)’a nazaran, bireyin bu alt başlığa yönelik davranışlarındaki netlik, sebat, motivasyonel süreçler, düzenleme ve başarma güdüsü üzere etmenlerle ilişkisel olduğu bulunmaktadır. Bu niteliklerin varlığı bireyleri kendi tercihleri konusunda daha etkin yapmaktadır.

2.5 YUMUŞAK BAŞLILIK/UZLAŞILABİLİRLİK- HIRÇINLIK/ANTAGONİZM

Bu alt boyutu içeren kişinin öz alanını gözeterek isteklerde bulunur. Uyumlu özelliğe sahip bireyler arkadaşça hareketlerde bulunur, birlikte çalışmaya meyillidir, kibardır, gereğince fazla merhamet ve anlayışa da sahip olabilmektedir.  

 3.PSİKOLOJİK DAYANIKLILIĞI GELİŞTİRMEDE RİSK VE ESİRGEYİCİ FAKTÖRLER

3.1. KİŞİSEL RİSK FAKTÖRLERİ

Kaygılı Bir Mizacın Oluşu: Kişinin yüksek yahut düşük düzeyde dertli oluşu onun ruhsal dayanıklılığı üzerinde olumsuz tesirleri olabilir. Yüksek telaşlı bir kişilikte olan birey heyecanlı bir yapıya sahip olacağı için ruhsal manada güçlü kalmasını güçleştirecektir. Tıpkı vakitte düşük telaşlı bir birey de her ne kadar sakin bir kişilikte olsa da harekete geçmede zahmetler yaşayabileceği için düşük dertten ötürü yeniden güçlü kalmada zahmetler görülebilir.

Düşük Zekâ Seviyesi: Olaylar üzerinde tahlil ve sentez yaparak karşımıza çıkan zorlukların üstesinden geldiğimiz noktada şayet zekâ seviyemiz kâfi bir düzeyde değilse üstesinden gelemeyeceğimiz için ruhsal dayanıklılık üzerinde bir risk faktörü oluşturur düşük zekâ seviyesi.

Bireyin Kendine İnancının Az Olması: Bireyin kendine güvenmiyor oluşu karşısına çıkan zorluklarda adım atma konusunda yürekli olmasını engelleyeceği için dayanıklılığı üzerinde bir risk faktörü oluşturacaktır.

Etkili Başa Çıkma Düzeneklerinin Var Olmayışı: Tahlil yapmak, sentezleme, kendine itimat, sakin kalma üzere düzeneklerin var olmayışı dayanıklılığımız üzerinde risk faktörü oluşturur.

Erken Doğum: Erken doğan bir bebek hassas bir yapıda olduğu için ilerideki hayatında onun psikolojisini etkileyip dayanıklılık üzerinde bir risk faktörü oluşturabilir.

Kronik Rahatsızlıklar: Kanser çeşitleri, şeker hastalıkları, engellilik üzere ağır rahatsızlıklar kişinin hayata karşı daha dirençli olmasında risk faktörü oluşturmaktadır.

3.2. AİLE RİSK FAKTÖRLERİ

Ebeveynlerin boşanması

Aile alakalarının sağlam olmaması

Ebeveynlerden birinde ruhsal yahut kronik hastalık bulunması

Aile içi şiddet

Ailede hata işleyen bireyin bulunması

Aileyle ilgili olan bu risk faktörleri tek tek incelendiğinde hepsinin sonucunda aileyle ilgili bağlantımız makûs olacağından kelam edebiliriz. Ailemizle aramızdaki irtibatımız makus oluşu başa çıkmakta zorlandığımız bir olayda onlarla bağlantı halinde olmakta zahmet çekmemize ve yardım etmelerini güçlenmesine yol açmaktadır.

3.3. ÇEVRESEL RİSK FAKTÖRLERİ

Akranlar Tarafından Dışlanma: kendi yaşıtımız bir arkadaş kümemizin olmaması başa çıkmakta zorlandığımız bir olayda maddi ve manevi takviye isteyebilecek bir etrafımızın olmamasına neden olup dayanıklılık üzerinde bir risk faktörü oluşturmaktadır.

Düşük Sosyoekonomik Seviyede olma: Maddi zahmetler karşısında ekonomik yapımızın makûs oluşu dayanıklılığımızı düşürmektedir.

Savaş, Şiddet, Göç Üzere Olaylar Yaşama: fizikî ve ruh sıhhatimizi derinden etkileyen olaylar yaşamak dayanıklılığımızı zedelemektedir.

Madde Kullanımı: Uyuşturucu ve sigara gibisi hususlar kullanmak hem sıhhatimizi hem de ruh sıhhatimizi bozacağı için ruhsal dayanıklılığımız üzerinde bir risk faktörü oluşturur.

3.4. FERDÎ HAMİ FAKTÖRLER

Öz yeterlilik

Sakinlik

Sosyal marifetlere sahip olma

Özgüven

Bu faktörler sayesinde başa çıkmakta zorlandığımız olaylar karşısında sakin bir halde hareket etmemize, toplumsal becerilerimizin kuvvetliliği sayesinde etrafımızdan maddi ve manevi takviyeler görmemizi kolaylaştırmada ve özgüvenimiz sayesinde olaylar karşısında daha yürekli hareket etmemizi sağlayarak ruhsal manada güçlü kalmamızda hami faktör oluştururlar.

3.5. AİLE İLE İLGİLİ ESİRGEYİCİ FAKTÖRLER

Anne Baba ile Yakın Bağ: Anne ve babayla yakın alakada olmamız karşımıza çıkan güçlüklerde anne babamızdan yardım istememizi kolaylaştırmaktadır.

İyi Ebeveyn Nitelikleri: Karşımıza çıkan güçlüklerde bize yardım edecek olan ebeveynler şayet güzel nitelikte ebeveynler ise o zorluk karşısında baş etmemizde bize daha yardımcı olup üstesinden gelmemizde tesirli bir faktör olacaklardır.

Sosyoekonomik Açıdan Avantajlı Olma: Maddi zorluklar karşısında baş etmemizde tesirli bir esirgeyici faktör olur.

3.6. AİLE DIŞINDA GÖZETİCİ FAKTÖRLER

İyi Akran İlgileri: Akranlarımızla yeterli muahedemiz, yanımızda sahiden dost dediğimiz insanların olması karşımıza çıkabilecek olan maddi ve manevi zorluklarda yanımızda olduklarını göstermeleri bizim ruhsal manada güçlü kalmamızda çok güçlü bir gözetici faktör olur.

Sosyal Bir Etrafta Yer alma: Toplumsal bir etrafta olmamız etrafımızda insanların olmasına ve bir de güzel toplumsal marifetlere sahip isek yeterli ilgiler geliştirebileceğimiz manasına gelmektedir.

Olumlu Okul Deneyimleri: Okuduğumuz okuldan olabildiğince kendimizi geliştirip ayrılmamız iş hayatında daha rahat bir ömrün biz beklediğinin habercisi olduğu için ilerleyen yaşlarımızda ruhsal manada daha güçlü olacağımızın bir göstergesi olabilir.

4.DAYANIKLI OLMAK İÇİN NELER YAPABİLİRİZ?

4.1. Şuurlu Farkındalık

Meditasyon ve şuurlu farkındalık idmanları, zihinsel sıhhati güçlendirerek ruhsal dayanıklılığı artırabilir.

4.2. Toplumsal Dayanak Kurma

Güçlü toplumsal temaslar kurmak ve dayanak almak, sıkıntı durumlarla başa çıkmak için kıymetli bir faktördür. Arkadaşlar, aile üyeleri yahut profesyonel takviye, ruhsal dayanıklılığı artırabilir.

4.3. Amaçlar Belirlemek

Hayatta karşılaşılan zorlukları kabul etmek ve bu zorluklarla yüzleşmek, kişinin dayanıklılığını artırabilir

4.4. Zorluklara Karşı Kabul

Hayatta karşılaşılan zorlukları kabul etmek ve bu zorluklarla yüzleşmek, kişinin dayanıklılığını artırabilir.

4.5. Fizikî Aktivite

Düzenli bir formda fizikî aktivite yapmak gerilim düşürücü ve depresyondan uzaklaştırıcı bir tesir yaratacağı için ruhsal dayanıklılığımızı güçlendirici bir öge olarak karşımıza çıkacaktır.

4.6. Uyku Düzeni

Uyku vücudumuzun ve zihnimizin güç topladığı, yenilendiği bir biyolojik dinlenme süreci olduğu için ne kadar uyku sistemimize dikkat edersek ruhsal dayanıklılığımıza da o kadar olumlu bir tesiri olur.

4.7. Günlük Rutinler Oluşturmak

Yapılacaklar listesi üzere rutinler, öngörülebilirlik ve denetim hissi sağlar. Bu da gerilimle başa çıkma yeteneğini geliştirir ve duygusal dengeyi korur. Ayrıyeten, tertipli bir ömür usulü, motivasyonu ve odaklanmayı artırarak zihinsel sıhhati güzelleştirebilir.

4.8. Olumlu Fikir Geliştirme

Zor durumlar karşısında olumlu bir bakış açısı geliştirmek değerlidir. Sıkıntılara tahlil odaklı yaklaşmak ve olumlu fikir alışkanlıkları oluşturmak, dayanıklılığı artırabilir.

4.9. İstikrarlı ve Sağlıklı Beslenme

Dengeli ve sağlıklı beslenmenin beden sıhhatimize olduğu kadar zihin sıhhatimize da bir tesiri olduğu kuvvetli vakitlerde mantıklı kararlar almada kıymetli bir faktör olup kendimizi ruhsal olarak daha güçlü hissedebiliriz

ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİN BAŞA ÇIKMAKTA ZORLANDIĞI DURUMLAR VE BAŞA ÇIKMA STRATEJİLERİ ANKETİ

Hedef kitle: üniversite öğrencileri(18-25 yaş)

Ulaşılmayı hedeflenen kişi sayısı:100

Ulaşılan kişi sayısı:104

Anketin hedefi: Bu araştırmanın emeli üniversite kümesi öğrencilerin en çok karşılaştıkları problemleri belirlemek ve bu doğrultuda baş etme stratejilerini öğrenmektir. Birebir vakitte ruhsal dayanıklılıktaki değişkenler ile ilgili (hobi, spor vb.) hakimiyet oranını öğrenmektir.

Üniversite öğrencilerinin başa en çok zorlandığı durumlara baktığımızda gelecek derdi ve ekonomik durum göze çarpmaktadır. Anket kısmına eklenen öteki şıkkına gelen karşılıklar ise:

Yalnız kalma korkusu

İçsel sorunlar

Teorik dersler

Aynı sınıftan sevgili yapmak

Romantik ilişkiler

Zorluklara uğraş ederken yaptıkları incelendiğinde ise en çok karşımıza çıkan seçenek yakın etraftan dayanak almak oldu. Öbür şıkkına gelen yanıtlar ise:

İbadet etmek

Kendi kendime düşünmek

Hobilerimi gerçekleştirmek

Oyun oynamak

Uyumak

Ağlamak

Halay çekmek

KAYNAKÇA

Ak, A. H. (2019). Üniversite öğrencilerinin ruhsal dayanıklılığının kişilik özellikleri ve farklı bağlanma çeşitleri ile bağlantısının incelenmesi. Hasan Kalyoncu Üniversitesi. 1-90

 American Psychological Associtiation (APA), resilience Guide gör Parents&Teachers, Erişim: https://www.apa.org/helpcenter/Resilience, erişim tarihi:20.03.2020

Duman, N., Göksu, P., Köroğlu, C., Talay, A. (2020). Üniversite Öğrencilerinde Mental Yeterli Oluş ile Ruhsal Dayanıklılık Bağı. Yaşam Becerileri Psikoloji Dergisi, 4(7), 9-17. https://doi.org/10.31461/ybpd.668737

Durmuş, M., & Okanlı, A. (2018). Üniversite Öğrencilerinin Sorun Çözme Maharetleri ile Ruhsal Dayanıklılık Seviyelerinin Kıymetlendirilmesine Yönelik Bir Araştırma. Yaşam Becerileri Psikoloji Dergisi, 2(4), 177-189. https://doi.org/10.31461/ybpd.452094

Kaba,İ.Keklik,İ. “Öğrencilerin üniversiteye uyumlarında ruhsal dayanıklılık ve ruhsal belirtiler”. DergiPark Akademik,cilt 2 sayi2,0-0. 28.12.2016

Öz PDF, Yılmaz UHEB. Ruh Sıhhatinin Korunmasında Değerli Bir Kavram: Ruhsal Sağlamlık. JOHUFON. 2009;16(3):82-9.

SAATÇI, Emrah, Üniversite Öğrencilerinde Mükemmeliyetçilik, Belirsizliğe Tahammülsüzlük ve Ruhsal Dayanıklılığın Kendini Engelleme Üzerindeki Tesiri, Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü Psikoloji Anabilim Kısmı,Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 2020.

TC Akdeniz Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Eğitim Bilimleri Anabilim Kolu Ruhsal Danışmanlık ve Rehberlik Yüksek Lisans Programı/ husus kullanan ve kullanmayan üniversite öğrencilerinin ruhsal dayanıklılık seviyelerinin incelenmesi, yüksek lisans tezi Gülden Gökçen ,Haziran.2015

TOPÇU, Feyza, Üniversite öğrencilerinin ruhsal dayanıklılık seviyelerinde beş faktör kişilik özelliklerinin yordayıcı tesirinin incelenmesi, Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi Toplumsal Bilimler Enstitüsü Psikoloji Anabilim Kolu, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 2017

Türk Psikoloji Dergisi, Haziran 2015, 30 (75), 81-92

Yücesan,S.(2017),Resilience nedir? Nasıl geliştirilir? Erişim: http:/www.mistikalem.com/Yeniçag/resilience-nedir-nasil-gelistirilir-haberi-3045, Erişim Tarihi:23.03.2020

                                                                               Psk.dan.Hamide Narin FİDAN

                                                                               Uzman psk. Mustafa CEMOĞUZ