Hissetiğim korku mu? kaygı mı?

Korku ve telaş birbirinden farklıdır.

Korku, sevinç, ıstırap, öfke,mutluluk üzere hislerin başlamasın da dış etraftaki olaylar tesirli olsa da, duyguyu belirleyen bu olaylara yüklenen manalardır. Yani bir olay karşısında hangi hissin oluşacağı kişinin fikir yapısına bağlıdır. Geçmişte öğrenilen yaşantılar da hissin oluşmasında kıymetlidir.

Korku, kaynağı muhakkak olan somut bir tehlikeye karşı hissedilen şiddetli bir histir ve korkulan bir obje yada nesneyle karşı karşıya gelindiği vakit kişi bir çekingenlik yaşar ve fizyolojik olarak kimi reaksiyonlar gösterir., Kan basıncının artması, damarların genişlemesi, , kan şekerinin yükselmesi, göz bebeklerinin büyümesi,kalp atışının hızlanması üzere.

Kaygı ise,belirsiz bir potansiyele verilen yansıdır. Telaşın nedeni muhakkak değildir yani nedeni bilinmeyen durumlar için hissedilen ağır endişe halidir.

Kaygı daha zayıf bir reaksiyondur lakin daha geniş ve uzun vakte yayılan bir his durumudur. Korku sıhhatsiz bir durumdur ve bilhassa telaş seviyesinin yüksek olması çeşitli aksiliklere işaret eder. Korku durumunda yaşanılan aksilikler daha ağır ve kalıcıdır. Korku durumunda görülen semptomlar, etrafın değişime uğradığı algısı, fizikî ziyan göreceğini düşünmek, motivasyon eksikliği, ağır telaş hali, çaresiz hissetme, kalp atışında artış, çarpıntı, ağız kuruluğu, nefes alamama hali, boğulma hissi, baş ağrısı ve baş dönmesi, kas gerginliği, cinsel isteksizliktir. Birtakım filozoflara nazaran ise tasa doğuştan gelen temel bir histir.

Korku duygusu sağlıklı bir histir. Zira varlığı bireyler için dertli bir durum değildir. Halbuki dert için tıpkı şeyi söylemek yanlışsız olmaz. Bilhassa dert seviyesinin yüksek olması çeşitli aksiliklere işaret eder.

Korku çabuk unutulan bir duyguyken tasa bu türlü değildir. Yerleşmiş ve hastalık derecesine ulaşan bir duygudur

Psikiyatrik açıdan değerlendirdiğimizde ise korku ve dert bozukluklarını birbirinden ayırmak gerekir.. Telaş bir durum yahut semptom iken dert bozukluğu tedavi edilmesi gereken bir rahatsızlık olarak kıymetlendirilir. Tasa bozukluğunda yaşanan korku yersiz ve orantısızdır. Bu yersizlik ve orantısızlığın en berbat tarafı “Acaba tekrar birebir şeyleri hissedecek miyim, bu tasa atakları tekrar edecek mi?” halinde şartlanma yaratmıştır. Bu şartlanma tedavi edilmesi gereken bir bozukluktur.

Kontrol edilebilir telaşlar kimi durumlarda bireye yarar dahi sağlayabilmektedir..

Kişiyi günlük sorunlarla baş etmek için motive ettiği için tıpkı vakitte bir sorun çözme süreci olabilmektedir. Birtakım kimselerde bu “problem çözme motivasyonu” öğrenilip baş etme stratejisi haline de gelebilmektedir. Bilhassa topluluk önünde sunum yapacak kişinin çok uygun hazırlanmasına karşın her sunumdan evvel “ konuşamaz isem, sesim çıkmazsa, kekelersem, her şeyi unutursam …vb”kaygılar yaşayıp daha sonra çok başarılı sunum yapması ve korktuğu durumların hiç birinin olmaması bu türlü bir stratejidir.

Bu dert durumu tehlikeli ve denetim edilemez bir hal aldığında kaçınma davranışları gözlenmektedir. Misal örnekten yola çıkacak olursak güzel bir bir hazırlık sonrası dahi, başaramayacağım korkusu ile sunum yapmaktan vazgeçen kişi kaçınma davranışı sergiliyordur ve bu sıhhatsiz bir başa çıkma prosedürüdür .

İki duyguyu somutlaştırmak gerekirse bir kişinin köpekle karşılaştığında çekinmesi dehşet olarak isimlendirilirken , meskenine giderken bir köpekle karşılaşırsam kanısı ile çok endişelenmesi , yada yapacağı bir sunum için çok derecede endişelenmesi ve uykularının kaçması telaş olarak isimlendirilir.

KAYGI VE ENDİŞEYİ DENETİM ETME YÖNTEMLERİ
-Öncelikle endişe yaratan durumu tanımak gerek.. Dehşet yaratan durum gerçek mi ?

-Korku ve tasaları niyet hali ile kişi kendi yaratıyorsa , o vakit fikirler ne kadar gerçek olduğu konusunda sorgulanmalı. Gerçekçi olmayan niyetler, daha objektif kanılarla değiştirilmeli.-

-Korkular dan kaçınmak yerine üzerine gidilmeli. Yani, dert yaratan bir durumu ertelemek ya da daha harika bir vakti beklemek yerine bir an evvel harekete geçmek gerek..Harekete geçildiğinde sonuç eksiksiz olmasa da yinede yeterlidir. Zira yaptıktan sonra o durum için artık telaş duyulmaz. Onun için yapmak kıymetlidir. Bu basamakta gevşeme ve nefes idmanı , fizikî antrenman yapılması da epey faydalıdır.

-İlk adım; Dehşet uyandıran durum yahut objeden kaçmayarak , dehşetle uğraş etmeye karar vermek gerekir..Öncelikle, endişeyi oluşturan niyetlerinizi gözden geçirin ve değerlendirin.Korku duygusu uyandıran fikirlerinizle yüzleşin. . “Bunu yapabilirim” “Zor olsa bile üstesinden gelebilirim” üzere destekleyici kanılarla uğraş gücünüze dayanak verin

Düşünceleri durdurmak yahut uzaklaştırmak yerine, onları daima akılda tutup, nefes idmanlarından de faydalanarak, yarattıkları külfetin azaldığını görmeniz gerekir., Problemdeki azalmayı hissedene kadar tekrar tekrar bu fikirleri aklınıza getirmeye çalışın..

-ikinci adım; uğraşa en az endişe uyandıran durumdan başlamak gerekir. En az dehşet uyandıran durumda sorununuzu ve endişenizi yendikten sonra giderek daha korkutucu olan durumlarla gayret etmeye başlayabilirsiniz.

Bir örnek verelim. Kapalı yerde kalmaktan korkuyorsunuz, bu nedenle . uçağa binemiyorsunuz. Bu korkunuzla uğraşa karar verdiğinizde, direk uçağa binip uçmaya başlarsanız muhtemelen uçağın kapısı kapandığı anda panik atak krizi yaşayabilirsiniz. Meğer, evvel uçağın kapısında kapı kapanmadan ıstırabınızın geçmesini beklerseniz ve derdinizin azaldığını yahut en azından denetim altına aldığınızı gördükten sonra gidip yerinize oturup kapılar kapanmadan tekrar probleminiz geçinceye kadar ya da düşüncenizi denetim edebilir duruma gelinceye kadar beklerseniz , hisleriniz üzerinde denetiminizin arttığını görürseniz, cüretiniz ve kendinize olan itimadınız artarak kısa bir uçak seyahatini denetim edilebilir bir heyecanla atlatabilirsiniz.

Korkuların üzerine basamaklı biçimde gidildiğinde ve her basamakta derdin azaldığı görülür ve kişinin yüreği ,kendine olan inancı artacaktır. Başlangıçta yapmanın çok korkutucu ve bu nedenle de çok sıkıntı olduğu düşünülen aksiyonlar çarçabuk yapılabilir.

Korkularınızla yüzleşirken başlangıçta eza duymanız olağandır. Endişe duymaktan korkmayın. Endişenizi denetim edemiyorsanız orta verin sonra tekrar kaldığınız yerden devam edin.

Hissetmekte olduğunuz panik durumun (terleme, titreme, çarpıntı üzere belirtilerin ) size ziyan vermeyeceğini düşünün. Dikkatinizi öbür yere çekmek yerine korkunuzla baş başa kalıp hissedin yaşayın,

Korku ve problemin giderek azalacağını bilin ve kendinize telkin edin.Zaman içinde dehşetle baş etme becerilerinizin geliştiğini fark edeceksiniz. Başetme yolları şahıstan şahsa değişebilir.Siz geniş bir bakış açısıyla esnek düşünebilir iseniz, kendi baş etme yolunuzu geliştirebilirsiniz.İlk denemeniz başarılı olmayabilir, vazgeçmeyin tekrar tekrar deneyin.Her deneme sizi bir adım ileriye taşıyacaktır.

Korkulara teslim olmak yerine ,sorumluluğu üzerinize alıp onları denetim etmeyi öğrendiğinizde hayatınızda kendinizi daha kâfi, daha maharetli ve daha inançlı hissedeceksiniz.

Eğer ki, dayanamayacak kadar dehşet, panik yaşıyor kendinize ve etrafınıza ziyan vereceğinizi düşünüyor , kendinizi ve öfke nöbetlerinizi denetim edemeyecek üzere hissediyorsanız o vakit uzman birinden yardım alabilirsiniz.

Sevgiyle, sıhhatle kalın….